몽골어.hwp1. 문법 구조
현대 몽골어의 문법 구조는 한국어의 문법 구조와 유사하다.
즉 수식어는 피수식어의 앞에 놓이고, 목적어는 서술어의 앞에 놓인다. 관계대명사가 없으며 부동사가 발달해 있다. 또한 시제와 상·태, 서법 범주를 나타내는 어미가 아주 발달해 있다. 품사 분류도 한국어와 유사하게 명사, 형용사, 수사, 대명사, 동사, 부사, 접속사, 감탄사 등이 있고, 보조사(сулуг)가 있는 것이 특수한 점이다.
또한 한국어에서는 명사 뒤에 조사가 붙어서 문법적인 관계를 나타내는데 몽골어에서도 마찬가지로 명사 뒤에 격조사가 붙어서 문법적인 관계를 나타낸다.
ээж (에:지, 어머니가. 주격)
ээжийн (에:지:잉, 어머니의. 속격)
ээжид (에:지드, 어머니에게. 여처격)
ээжийг (에:지:끄, 어머니를. 대격)
ээжээс (에:제:쓰, 어머니에게서. 탈격)
ээжээр (에:제:르, 어머니로 하여금. 도구격)
ээжтэй (에:지테, 어머니와. 공동격)
ээжрүү (에:지루:, 어머니로. 방향격)
2. 통사
몽골어의 통사 구조는 알타이어의 특징을 그대로 간직하고 있다. 즉 주어는 문장의 첫 머리에 오며 목적어는 서술어 앞에 온다. 서술어는 항상 문장의 맨 뒤에 온다. 또 꾸미는 말은 꾸밈을 받는 말의 앞에 온다.
현대 몽골어
Өчигдөр аав бидэнд амттай алим авчирж өгсөн.
한국어 전사
어치끄떠르 아:우 비덴뜨 암트테 알림 아우치르지 어끄썽.
한국어 번역
어제 아버지가 우리에게 맛있는 사과를 사다 주셨다.
* 한글 발음 표기에 나타나는 ‘:’는 해당 앞 모음을 장모음으로 길게 발음함을 나타낸다.
l. 회화
А : Чамайг хэн гэдэг вэ?
차매끄 헹 게떼끄 웨?
너의 이름은 무엇이니? (너를 누구라고 하니?)
Б : Намайг Дэлгэр гэдэг. Таныг хэн гэдэг вэ?
나매끄 델게르 게떼끄. 타니끄 헹 게떼끄 웨?
저는 델게르라고 합니다. 당신은 누구십니까?
А : Намайг Баатар гэдэг.
나매끄 바:타르 게덱.
나는 바타르라고 한다.
А : Та энэ дэвтэрийг авах уу?
타 엔 뎁테리:끄 아와호:?
당신은 이 노트를 사실 겁니까?
Б : Үгүй, би тэр дэвтэрийг авъя.
우귀, 비 테르뎁테리:끄 아위.
아니오, 저는 저 노트를 살게요.
А : Хэдийг авах вэ?
히디:끄 아와흐 웨
몇 권을 사실 거예요?
Б : Хоёрыг өгөөч.
허여리끄 우거:치
두 권을 주세요.
l. 문법
대격(-ыг / -ийг / -г)
몽골어의 대격어미 -ыг / -ийг / -г는 한국어의 “–을 / 를” 어미와 대응된다. 대격어미를 아래와 같이 구별하여 단어에 연결한다.
① –ыг
단어의 끝이 단모음 또는 자음으로 끝나는 남성모음어에 연결한다.
ах – ахыг цаас –цаасыг
② –ийг
단어의 끝이 단모음 또는 자음으로 끝나는 여성모음 및 “ж, ч, ш, ь, г, и”로 끝나는 단어에 연결한다.
үзэг – үзэгийг дэвтэр – дэвтэрийг
багш – багшийг хүн –хүнийг
анги – ангийг Дорж – Доржийг
сургууль – сургуулийг
③ -г
단어의 끝이 “н”으로 끝나거나 장모음, 이중모음으로 끝나는 단어 뒤에 연결한다.
тоо – тоог номын сан – номын санг
байшин – байшинг
* 몽골어 대격어미를 취한 단어는 직접목적어를 나타낸다. 직접목적어가 명확하고 특정한 대상을 가리킬 경우(선행어가 고유명사, 지시대명사 등인 경우) 대격어미를 연결하고 불특정대상을 가리킬 경우에는 대격어미를 연결하지 않고 사용한다.
Доржийг дуудаарай. (더르찌를 부르세요.)
더르찌:끄도:따:래.
Бат энэ номыг уншсан. (바트는 이 책을 읽었다.)
바트 엔 너미끄온쉬상.
Бат ном уншсан (바트는 책을 읽었다.)
바트넘온쉬상.
* 인칭대명사의 대격어미는 다음과 같다.
би(나) – намайг(나를) чи(너) – чамайг(너를)
та(당신) – таныг(당신을) энэ(이것) - үүнийг(이것을)
тэр(그) – түүнийг(그를, 그것을)
бид нар (우리) – бид нарыг (우리를)
та нар (당신들) – та нарыг (당신들을)
тэд нар (그들) – тэд нарыг (그들을)
l. 새 단어
~ гэдэг ~라고 한다 хэд – 몇, 얼마
цаас – 종이 үзэг –불펜
багш – 선생님 хүн – 사람
анги –교실, 반 сургууль – 학교
тоо – 숫자 номын сан – 도서관
байшин – 건물 дуудах – 부르다
унших – 읽다
l. 회화
А : Энэ дэвтэр ном хоёрыг хаана тавих вэ?
엔 뎁테르 넘 허요리끄 하:안 테위흐웨?
이 책과 공책을 어디 둘까요?
Б : Дэвтрийг ширээн дээр тавиарай.
뎁테리:끄 시렌: 데:르 테웨래.
공책을 책상 위에 놓으세요.
Номыг цүнхэн дотор хийгээрэй
너미끄 충흔 도토르 히:게:레.
책을 가방 안에 넣으세요.
А : Маргааш хаана уулзах вэ?
마르가:쉬 하:안 올:자흐 웨?
내일 어디서 만날까요?
Б : Маргааш их дэлгүүрийн өмнө уулзая.
마르가:쉬이흐델구:링: 어문올:지.
내일 백화점에 앞에서 만납시다.
l. 문법
1. 방향과 위치
몽골어의дээр(위), доор(아래), дотор(안), өмнө/ урд (앞), хойно/ард (뒤), хажууд(옆), хооронд(사이), баруун тал(오른쪽), зүүн тал(왼쪽) 등의 단어들은 선행명사에 속격을 취해 연결한다.
ширээ – ширээн дээр (책상 위에)
сандал – сандал доор (의자 아래에)
гэр – гэрийн хойно (집 뒤에)
дэлгүүр – дэлгүүрийн өмнө (가게 앞에)
банк – банкны ард (은행 뒤에)
сургууль – сургуулийн зүүнд тал (학교 좌편)
гуанз – гуанзны баруун тал (식당 우편)
※ дээр, доор의 경우 선행 명사가 ‘~н’ 또는 ‘숨은(불안정) ~н’ 으로 끝나는 경우, 속격을 취하지 않고 쓰이는 경우도 많다. 이러한 경우의 ‘дээр’가‘~에’의 의미를 나타내기도 한다.
самбар – самбар дээр(칠판에)
сургууль – сургууль дээр(학교에)
- Ширээн дээр олон ном байна.
시렌: 데:르얼릉 넘 밴.
책상 위에 많은 책이 있다.
- Гутлын тавиур дотор гутал тавьдаг.
고틀링 테오르도토르고탈태위닥.
신발장 안에 신발을 넣는다.
2. 2인칭 동사 종결어미(-аарай4)
몽골어 2인칭 동사 종결어미-аарай (–оорой, -өөрөй, -ээрэй)는 청자인 2인칭에 대한 명령, 기원, 요구, 청탁, 권유 등의 의미를 나타낼 경우 사용하는 동사종결어미이다. 문맥에 따라 한국어의 ‘~어라’, ‘~ (으)십시오’, ‘~세요’ 등의 다양한 어미와 대응된다.
явах – яваарай
орох – ороорой
ирэх – ирээрэй
өгөх – өгөөрэй
Манайд ирээрэй.
마네드 이레:레.
우리 집에 와라 / 오십시오.
Хурдан яваарай.
호르당 야와:래
빨리 가거라 / 가세요.
Үүнийг ээжид өгөөрэй.
우:니끄에:찌드우거:레.
이것을 어머니께 드리십시오.
l. 새 단어
тавих – 놓다, 두다
цүнх – 가방
хийх – 하다, 만들다, 넣다
шүүгээ – 옷장, 장롱
l. 회화
А : Та хаанаас ирсэн бэ?
타 하:나:쓰 이르승 베
당신은 어느 나라에서 왔습니까?
Б : Би Солонгосоос ирсэн.
비 설렁거써:스 이르승.
저는 한국에서 왔습니다.
А : Инчоноос онгоцонд суусан уу?
인처너:쓰 엉거촌드 소:스노:?
인천에서 비행기 탔습니까?
Б : Тийм Инчоноос онгоцонд суусан.
티:임 인처너:쓰 엉거촌드 소:쌍.
네, 인천에서 비행기를 탔습니다.
А : Бат чамаас өндөр үү?
바트 차마:쓰 운드루:?
바트는 너보다 키가 크니?
Б : Тийм Бат надаас өндөр. Харин Заяа надаас намхан.
티:임 바트 나따:쓰 운드르. 하링 자야 나따:쓰 남항.
네, 바트는 나보다 키가 큽니다. 하지만 자야는 나보다 키가 작습니다.
l. 문법
탈격 (-аас, -оос, -өөс, -ээс)
몽골어의 탈격어미 -аас4은 한국어의 ‘-에서/에게서 ‘-로부터’에 대응한다. 탈격어미를 아래와 같이 구별하여 단어에 연결한다.
1. 단어의 끝이“и” 이외의 단모음으로 끝나는 단어와 연음부호“ь” 이외의 자음으로 끝나는단어에 연결한다.
ах - ахаас хот – хотоос
아흐 – 아하스 허트 – 허터스
гэр – гэрээс үнэ – үнээс
게르 – 게레스 운 – 우네스
2. 단어의 끝이 ‘и’나 ‘ь’로 끝나는 경우에는 그 ‘и’와 ‘ь’가 ‘и’로 바뀌고 –аас4의 모음 하나가 생략되어 결합한 형태인‘-иас’ (-иос)가 된다.
анги – ангиас сургууль –сургуулиас
3. 단어가 장모음, 이중모음н(нг)으로 끝나는 경우 앞에 -г를 삽입하여 ‘-гаас4‘ 형태로 연결.
дүү – дүүгээс байшин – байшингаас
4. 불안정(숨은) н을 가진 단어에 숨은 н이 나타나며 그 뒤에 연결한다.
өрөө - өрөөнөөс мод – модноос
4. 의미
몽골어 탈격어미는 한국어의 탈격, 비교격 등의 다양한 의미를 나타낸다.
① 동작 행위가 일어난 장소 표시
Энэ өмдийг их дэлгүүрээс авсан.
엔 움딕 이흐델구레:스 아브승.
이 바지를 백화점에서 샀다.
② 동작 행위가 일어난 시간과 기간 표시
Хурал таван цагаас эхэлнэ.
호랄 타왕 차가:스에헬렌.
회의는 다섯시부터 시작한다.
③ 사물을 비교할 때
Онгоц галт тэрэгнээс хурдан.
엉거츠갈트테르끄네:스호르당.
비행기는 기차보다 빠르다.
* 인칭대명사의 탈격어미는 다음과 같다.
би(나) – надаас(나에게서)
чи(너) – чамаас(너에게서)
та(당신) – танаас(당신에게서)
энэ хүн(이 사람) - энэ хүнээс(이 사람에게서)
тэр(그 사람) – түүнээс(그 사람에게서)
бид нар (우리) – бид нараас (우리에게서)
та нар (당신들) – та нараас (당신들에게서)
тэд нар (그들) – тэд нараас (그들에게서)
l. 새 단어
өндөр -높다, 키 크다
намхан – 낮다, 키가 작다
урд - 앞 эгч - 언니, 누나
гэр - 집 өрөө - 방
үнэ - 가격 хот - 도시
өмд - 바지 их дэлгүүр - 백화점
дараа - 다음 суух - 앉다, 타다
онгоц - 비행기 галт тэрэг - 기차
төвд - 티벳 сургууль - 학교
байшин - 건물 мод – 나무
l. 회화
А : Та онгоцоор ирсэн үү?
타 엉거처:르 이르스누:?
비행기로 오셨습니까?
Б : Тийм би онгоцоор ирсэн.
티:임 비 엉거처:르 이르승.
네, 비행기로 왔습니다.
Гэхдээ галт тэргээр явна.
게흐데: 갈트 테레게:르 야운.
하지만 (갈 때는) 기차로 갈 겁니다.
А : Чи үүнийг юугаар бичсэн бэ?
치우:니:그 요:가:르 비치승베?
너는 이것을 무엇으로 썼니?
Б : Харандаагаар бичсэн.
하랜다:가:르 비치승.
연필로 썼습니다.
А : Дараа нь үзгээр бичээрэй.
다라:안 우즈게:르비체:레.
다음에는 펜으로 써라.
Б : За:
자.
네.
l . 문법
구격(도구격)
몽골어의 구격어미 -аар4(-аар, -ээр, -оор, -өөр)는 한국어의 ‘-로/으로’에 대응한다.
구격어미를 아래와 같이 구별하여 단어에 연결한다.
1. 단어의 끝이 “и” 이외의 단모음으로 끝나는 단어와 연음부호 “ь” 이외의 자음으로 끝나는 단어에 연결한다.
Мах - махаар гэр – гэрээр
Мод – модоор
2. 단어의 끝이 ‘и’나 ‘ь’로 끝나는 경우에는 그 ‘и’와 ‘ь’가 ‘и’로 바뀌고 -аар4의 모음 하나가 생략되어 결합한 형태인 ‘-иар’ (-иор)가 된다.
Тамхи - тамхиар морь – мориор
3. 단어가 장모음, 이중모음 н(нг)으로 끝나는 경우 앞에 -г를 삽입하여 ‘-гаар4 ‘ 형태로 연결한다.
хөрөө -хөрөөгөөр юу – юугаар
의미
몽골어 구격어미는 아래와 같은 다양한 의미를 나타낸다.
① 도구, 수단, 재료
Би автобусаар ирлээ.(나는 버스로 왔다.)
비 아우터:보싸:르이를레
② 행위가 이루어지는 경로
Цонхоор харлаа (창문으로 보았다.)
청허르 하를라:.
③ 행위의 시간
Энэ жилийн сүүлээр хөдөө явна.
엔질링 술:래:르후더: 야운.
(금년 말에 시골에 간다.)
④ 자격
Сургуульд багшаар ажилллах.
소르골:드 박샤:르 아질라흐
(학교에서 교사로 일하다)
⑤ 목적
Монгол хэл сурахаар ирлээ.
몽골 헬 소르하:르이를레:.
(몽골어를 배우러 왔다.)
⑥ 사동태와 함께 쓰여 피사동자를 의미
Эгчээр дээл хийлгэв.
에그체:르델: 힐:게브.
(언니에게 옷을 만들게 했다.)
* 인칭대명사의 구격어미는 다음과 같다.
би(나) - надаар (나로 하여금)
чи(너) - чамаар(너로 하여금)
та당신) - танаар(당신으로 하여금)
тэр (그 사람) - түүгээр(그 사람으로 하여금)
l. 새 단어
хөрөө 톱 юуавтобус 버스
тамхи 담배 морь 말
хөдөө 시골 цонх 창문
харах 보다
ажилллах 일하다
хийх 하다. 만들다
бичих 쓰다
l. 회화
А : Чи хаашаа явж байна вэ?
치하:샤: 야우찌밴 웨?
너 어디로 가고 있니?
Б : Би сургууль руу явж байна.
비소르고:올 로:야우찌밴.
나는 학교로 가고 있다.
А : Хичээлээ дуусаад номын сан руу ирээрэй.
히첼:레: 도:싸:드 너민 상 로: 이레:레.
수업 끝나고 도서관으로 와라.
Б : За.
자.
그래.
А : Зах руу ямар автобус явдаг вэ?
자흐로: 야마르 아우터 보쓰얍딱 웨?
시장으로 어떤 버스가 갑니까?
Б : Зах руу 13 номерийн автобус явдаг.
자흐로 아론고로너매리:잉아우터보쓰얍딱.
시장으로 13번 버스가 갑니다.
l. 문법
방향격(-д/-т)
몽골어의 방향격어미 -руу (рүү, луу, лүү)는 한국어의 방향격조사 ‘에게로’ 또는 ‘로/으로’에 대응된다. 어미를 모음조화 규칙대로 구별해서 쓰며 ‘-р’ 자음으로 끝나는 단어 뒤에는 -луу, лүү 어미를 띄어 연결한다.
хот руу, гэр лүү
өрөө рүү, хөдөө рүү
의미
몽골어 방향격은 아래와 같은 몇 가지 기본적인 의미를 나타낸다.
① 행위의 지향점(유정물 대상)
Нямдорж ахых руу очив.
냠도르찌 아히흐로:어칩.
냠도르지는 형네로 갔다.
Цоодол дарга луу хараад үг хэлэв.
처:덜 다락으로: 하라:드욱헬릅.
처덜 사장을 보고 말하였다.
② 행위의 지향점(무정물 대상)
Залуучууд уул руу явсан.
잘로초드 올:르로야브승.
청년들이 산으로 갔다.
Туулай бут руу орсон.
토:올래보트로: 어르성.
토끼가 덤불로 들어갔다.
③ 행위가 일어나는 공간
Сонинбаяр цэцэг рүү ус хийв.
서닝바야르체첵으루오스히:브.
서닝바야르는 꽃에 물을 주었다.
Эмч өвчтөнийгар луу тарив.
엠치웁치트니: 가를로: 타리브.
의사가 환자 팔에 주사를 놓았다.
l. 새 단어
дарга 장, 장관, 사장
залуучууд 청년들
уул 산
туулай 토끼
бут 덤불
цэцэг 꽃
ус 물
эмч 의사
өвчтөн 환자
гар 팔
l. 회화
А : ээж чинь ирсэн үү?
에:찌친 이르스누?
너의 어머니는 오셨니?
Б : ээж маань ирсэн.
에:찌마:안 이르승.
우리 어머니는 오셨다.
А : Чи номын дэлгүүрээс юу авсан бэ ?
치 너밍: 델구:레:쓰 요: 압승베?
너는 서점에서 무엇을 샀니?
Б : Би аавынхаа номыг авсан.
비 아:윙하: 너미끄 압상.
나는 아버지의 책을 샀다.
А : Бат гэртээ юу хийж байна вэ ?
바트 게르테: 요: 히:찌 밴 웨?
바트는 집에서 무엇을 하고 있니?
Б : Бат гэртээ хичээлээ давтаж байна.
바트 게르테 히첼:레: 답타찌 밴.
바트는 집에서 공부를 하고 있다.
l. 문법
재귀 · 소유어미
몽골어의 독특한 형태로 재귀 ∙ 소유어미를 들 수 있다. 재귀 ∙ 소유어미는 일반재귀 ∙ 소유어미와 인칭재귀 ∙ 소유어미로 구분할 수 있고, 그 사용법은 다음과 같다.
① 일반재귀 ∙ 소유어미(-аа4)
몽골어 주격 이외의 다른 모든 격어미 뒤에 연결되어 그 단어가 동작주(주어)에 소속되는 의미를 갖게 된다. 즉<өөрийн~자신의>라는 의미를 갖게 된다.
속격 гарынхаа
여·처격 гартаа
목적격 гараа
탈격 гараасаа
구격 гараараа
공동격 гартайгаа
방향격 гар руугаа
② 인칭재귀 ∙ 소유어미
1, 2, 3인칭과 같은 각 인칭에 대한 재귀 ∙ 소유의 의미를 갖게 된다.
1인칭 минь(나의) маань(우리의)
2인칭 чинь(너의) тань(당신의)
3인칭 нь(그 사람의, 그것의)
ах минь (나의)형
дүү чинь (너의) 동생
ном тань (당신의) 책
гэр нь (그 사람의) 집
Би дүүгээ мартдаггүй.(O)
비두:게: 마르트닥귀.
나는 나의 동생을 잊지 않는다.
Би миний дүүг мартдаггүй.(X)
비미니 두:그마르트닥귀.
l. 새 단어
хичээл - 수업
давтах – 복습하다, 연습하다
номын дэлгүүр– 서점
дүү -동생
мартах-잊어버리다
l. 회화
А : Чи хэдэн цагт ирэх вэ?
치 헤등 착트 이르흐 웨?
너는 몇 시에 올거니?
Б : Би 2 цагт ирье.
비 허여르 착트 이리.
나는 2시에 올께.
А : Хурдан ирээрэй. хамт кино үзье.
호르땅 이레:레. 함트키노우지.
빨리 와라. 함께 영화 보자.
Б. Тэгье.
티기.
그러자.
А : Хэн энэ ажлыг хийх вэ?
헹 엔 아질리크 히:흐웨?
누가 이 일을 할 겁니까?
Б. Би хийе.
비히:.
제가 할께요.
l. 문법
1인칭 동사 종결어미(-я, -е, -ё)
1인칭 화자 자신이 상대방에게 자신이 하고자 하는 ‘의도’를 나타내거나 동의를 구하는 ‘제안’을 할 경우 사용하는 동사 종결어미이다. –я (-е,-ё)어미는 ‘의도’의 경우 한국어 ‘-ㄹ께, -ㄹ께요’ 형과 대응시킬 수 있고 ‘제안’의 경우에는 ‘-자, -ㅂ시다’ 형과 대응시킬 수 있다. 다음과 같이 동사어간에 따라 구별하여 사용한다.
① 동사어간이 모음 및 연음부호(ь)로 끝나는 경우 모음조화 법칙에 따라서 직접 연결한다.
- 남성 모음어 + я, ё
- 여성 모음어 + е
суух – сууя хийх – хийе
ярь – ярья гүйх – гүйе
За, бүгдээрээ сууя.
자, 북데레: 소이.
자, 모두 앉읍시다.
Ангид орж хичээл хийе.
앙기드어르찌히첼: 히:.
(교실에 들어가서 공부할께요.)
② 동사어간이 자음으로 끝나는 경우
- 남성 모음어 (а, у, я) + ъ + я
- 남성 모음어 ( о ) + ъ + ё
- 여성 모음어 (э, ө, ү,и) + ь + е
унтах – унтъя очих – очъё
орох – оръё үзэх –үзье
За би унтъя.
자비온티
자, 나는 잘께.
Маргааш танайд очъё.
마르가:쉬타네드어치.
내일 너네 집에 갈께.
Би ангид оръё.
비앙기드어리.
내가 교실에 들어갈께.
Өнөө орой хамт кино үзье.
우너어레함트키노우지.
오늘 저녁에 함께 영화 봅시다.
l. 새 단어
ярих – 이야기하다
гүйх – 뛰다
унтах – 자다
очих – 가다
орох – 들어가다, 들어오다
үзэх – 보다
l. 회화
А : Энэ өрөөнд оюутнууд байдаг уу?
엔 우런드 어유트노:드 배뜨꼬?
이 방에 학생들이 있습니까?
Б : Үгүй, энэ өрөөнд багш нар байдаг.
우귀, 엔 우런드 박시 나르 배딱.
아니오, 이 방에는 선생님들이 있습니다.
А : Энэ сандлуудыг багш нарын өрөөнд оруулах уу?
엔 산달로:디끄 박시 나링 우런드 어롤:호:?
이 의자들을 선생님들 방에 들여 놓을까요?
Б : Тэг, багш нарын өрөөнд оруулаарай.
텍, 박시 나링 우런드 어롤라:래
그래요, 선생님들 방에 들여 놓으세요.
l. 문법
1. 명사의 복수형
아래와 같은 복수형 어미들을 명사 단수 어간에 연결하여 만든다. 한국어의 명사 복수형 ‘-들’ 어미와 대응된다.
① 명사 + –ууд, -үүд
주로 사물의 경우 많이 사용한다. ‘н’ 이외의 자음으로 끝나는 남성 모음어에는 ‘-ууд’, 여성 모음어에는 ‘–үүд’를 연결한다.
хүүхэд – хүүхдүүд ном – номууд
② 명사+ –нууд – нүүд
대개 어간이 장모음, 이중모음, 불안정 (숨은) ‘н’ ‘л’로 끝나는 단어에 연결한다.
ширээ – ширээнүүд мод – моднууд
③ 명사+ –чууд, -чүүд
주로 사람의 경우 많이 사용한다.
монгол – монголчууд
эмэгтэй – эмэгтэйчүүд
④ 명사 + нар
사람과 관계된 복수형어미로 많이 사용한다. 다른 어미들과 달리 따로 띄어서 사용한다.
багш – багш нар найз – найз нар
⑤ 명사 + -д
대개 л, н, р의 자음으로 끝나는 단어에서 그 л, н, р를 생략하고 연결한다.
нөхөр – нөхөд зочин – зочид
※ 몽골어 복수형어미들은 보편적으로 위와 같이 연결시켜 사용하나 예외적인 경우도 많다.
※ 격어미는 복수형어미 뒤에 연결하여 사용한다.
예문 :
1. Хүүхдүүд гэрт байна.
후:흐두:드게르트밴.
아이들은 집에 있습니다.
2. Монголчууд морь сайн унадаг.
몽골초:드머르생온닥.
몽골 사람들은 말을 잘 탄다.
3. Багш нар хурал хийсэн.
박시나르호랄히:승.
교사들이 회의를 했다.
4. Ширээнүүд хаана байна вэ?
시레:누:드하:안밴웨?
책상들은 어디 있습니까?
5. Зочид удахгүй ирнэ.
저치드오다흐귀이른.
손님들이 곧 온다.
l. 새 단어
ширээ – 책상, сандал – 의자
нөхөр – 친구, нөхөд – 친구들
зочин – 손님, зочид – 손님들
эмэгтэйчүүд – 여성들
оруулах – 들어오게 하다. 들여놓다
l. 회화
А : Чи Доржоос номоо авсан уу?
치 도르쪄:쓰 너머: 압스노:?
너 도르찌한테 책 받았어?
Б : Дөнгөж сая авлаа. Чи хэзээ ирэв?
둥그찌 사이 아울라:. 치 헤제: 이릅?
방금 받았다. 넌 언제 왔어?
А : Би бас сая ирлээ.
비 바쓰 사이 이를레:
나도 방금 왔어.
А : Урд шөнө цас оржээ.
오르뜨 슌 차쓰 어르쩨:.
지난 밤에 눈이 왔어.
Б : Тийм. үүрээр цас орсон. Их орж уу?
티:임. 우:레:르 차쓰 어르씅. 이흐 어르쬬:?
그래. 새벽에 눈이 왔어. 많이 왔어?
А : Овоо оржээ.
어워: 어르쩨:.
꽤 왔어.
l. 문법
1. 동사 과거 시제어미
몽골어 동사 과거 시제어미에는 –сан4, –лаа4, –жээ2, –в의 4가지 형태가 있다. 구어체에서 가장 많이 사용되는 어미는 –сан4, –лаа4이며 다음과 같이 구분할 수 있다.
① –сан4(직접 인식한 과거)
화자 스스로가 참가한 행위나 직접 목격한 행위를 나타낸다.
② –в (직접 인식한 먼 과거)
화자 스스로가 참가한 행위나 직접 목격한 행위를 나타낸다.
구어에서는 평서문에서 거의 사용되지 않으며 의문문에만 남아있는 과거 시제어미이다.
③ –лаа4 (직접 인식한 가까운 과거)
화자 스스로가 참가한 행위나 직접 목격한 행위를 나타내는 가까운 과거 시제어미이다.
한편, 가까운 미래 시제로도 쓰인다.
Би явлаа.
비야울라:.
나간다.
④ –жээ2 (간접 인식한 과거)
화자가 행위나 사건에 직접 참여하거나 목격하지 않았으며, 단지 간접적으로 알게 되었다는 의미의 과거 시제어미이다
한편, 과거 시제어미 –жээ2는 의문첨사를 동반할 경우에는 장모음 –ээ가 탈락하여 –ж, -ч형태로 된다.
l. 새 단어
дөнгөж сая 방금
урд шөнө 지난 밤(간밤)
цас орох 눈이 내리다
үүр 새벽
овоо 꽤, 상당히
1. 회화
А : Чи хоол идсэн үү?
치 허:얼 읻쓰누:?
너 밥 먹었니?
Б : Үгүй, идэж чадаагүй.
우귀, 이데찌 차따:꾸.
아니요, 못먹었습니다.
А : Тэгвэл гараа угаагаад хоол идээрэй.
테그웰 가라: 오가:가:드 허:얼 이데:레.
그럼 손씻고 밥 먹어라.
Б : Зүгээр. Би гэртээ хариад хоол иднэ.
쭈게:르. 비 게르테 하리아드 허:얼 이든.
괜찮아요. 집에 가서 먹을께요
Цаг байхгүй учраас одоо идэж чадахгүй.
착 배흐꾸이 오치라:쓰 어떠: 이데찌 차따흐귀
시간이 없어서 지금 못먹어요.
А : Хэзээ гэртээ харих вэ?
헤제: 게르테:하리흐웨?
언제 집에 갈거니?
Б : Энэ даалгаварыг дуусгаад харина.
엔 달:그와리끄 도:쓰가:드하린.
이 숙제를 끝내고 갈 겁니다.
1. 문법
1. 동사 어간 + –аад4
동사 어간에 –аад4를 접속하여 하나의 동작이 끝나고 그 후에 다른 동작이 순차적으로 일어남을 나타낸다. –аад, -ээд, -оод, -өөд의4 가지를 모음조화 법칙에 따라 접속한다. 한국어의“–아/어, -아/어서, –고” 등의 어미와 대응된다.
- Гэртээ ирээд кино үзсэн.
게르테이레:드키노우쯔승.
집에 와서 영화를 보았다.
- Бороо ороод газар нойтон байна.
버러: 어러:드가자르너이텅밴.
비가 와서 땅이 촉촉하다.
- Өнөөдөр сайн амраад маргааш ирээрэй.
우느:드르 생: 아므라:드마르가:쉬이레:레.
오늘 잘 쉬고 내일 오세요.
- Бие өвдөөд явж чадсангүй.
비에웁더:드야우찌찯상귀.
몸이 아파서 가지 못했다.
2. –ж/-ч + чадна/чадахгүй
동사 어간이 в, г, с로 끝날 경우에는” –ч + чадна/чадахгүй”를 연결하고 그 나머지 경우에는 “–ж + чадна/чадахгүй”를 연결한다. 한국어의 “-(으)ㄹ수있다/ 없다”와 대응된다. 부정의경우“–ж/-ч + чадахгүй”는“못 + -하다”와도 대응될 수 있다. (예문은 회화 참조)
Би усанд сэлж чадна.
비 오산드셀찌차든.
나는 수영을 할 수 있다.
Би тамхи татаж чадахгүй.
비 타미흐타타찌차다흐귀.
나는 담배를 피울 수 없다.
Би энэ номыг өгч чадахгүй
비엔 너미끄욱치차다흐귀.
나는 이 책을 줄 수가 없다.
1. 새 단어
харих – 집에 가다/돌아가다
даалгавар – 숙제
кино – 영화
бороо – 비
газар – 땅
нойтон – 촉촉하다
амрах – 쉬다
бие – 몸
өвдөх – 아프다
1. 회화
А : Орж болох уу?
어르찌벌르호:?
들어가도 됩니까?
Б : Болно
벌른.
됩니다.
А : Би одоо кино үзэж болох уу?
비 어떠: 키노우제찌벌르호?
저 지금 영화 봐도 될까요?
Б : Гэрийн даалгавараа дуусвал үзэж болно.
게리:잉 달:그와라: 도:쓰왈 우제찌벌른.
숙제를 끝내면 봐도 된다.
А : Тэгвэл хурдан хичээлээ хийе.
테그웰 호르땅 히첼:레: 히:
그럼 빨리 공부해야지.
* Тамхи татаж болохгүй.
타미흐 타타찌 벌러흐귀
금연
1. 문법
болно(허용)/ болохгүй(불허)
болно/болохгүй는 ‘허용/불허’의 의미를 나타내는데 동사어간에 ‘–ж/–ч’를 연결하여 사용한다.
평서문 : –ж/–ч болно (~해도 됩니다)
부정문 : –ж/–ч болохгүй(~하면 안됩니다)
의문문 : –ж/–ч болох уу? (~해도 됩니까?)
부정의문문 : -ж/–ч болохгүйюу?
(~하면 안됩니까?)
동사 어간이 ‘в, г, с, р’로 끝나는 경우에 ‘–ч’를 연결하고 나머지 경우에는 ‘-ж’를 연결한다. 단, ‘яв-’는 예외임.
өгч болно (줘도 됩니다)
гарч болно(나가도 됩니다)
авч болно (가져도 됩니다)
явж болно (가도 됩니다)
※ 유용한 표현
баярлалаа – 감사합니다.
зүгээр зүгээр – 괜찮습니다. 천만의 말씀
уучлаарай – 미안합니다. 죄송합니다
Төрсөн өдрийн мэнд хүргэе.
투르승 우드링멘드 후르기.
생일 축하합니다.
Шинэ жилийн мэнд хүргэе.
신 질링 멘드후르기.
새해 복많이 받으세요.
Баяр хүргэе.
바야르 후르기.
축하합니다
Аз жаргалыг хүсье.
아즈자르갈리끄후쓰이.
행복을 빕니다 / 기원합니다.
Эрүүл мэндийг хүсье.
에룰: 멘디끄 후쓰이.
건강을 빕니다 / 기원합니다.
Амжилт хүсье.
암질트 후쓰이.
성공을 빕니다 / 기원합니다.
1. 새 단어
орох – 들어오다, 들어가다
болох – 되다
гэрийн даалгавар – 숙제
дуусах – 끝나다
хурдан – 빨리
тэгвэл – 그러면, 그럼
тамхи татах – 담배 피우다
болохгүй – 안되다
1. 회화
А : Өнөөдөр цаг агаар ямар байх вэ?
우느:드르 착 아가:르 야마르 배흐 웨?
오늘은 날씨가 어떨까?
Б : Бороо орох учир шүхрээ авч яваарай.
버러: 어러흐 오치르 슈흐레: 압치 야와:래.
비가 오니까 우산 가지고 가세요.
А : Тийм үү? Орой болоход хүйтэн болох нээ.
티:무:? 어러 벌러허드 후이퉁 벌러흐 네:.
그래, 저녁 때 되면 추워지겠네.
Б : Тийм учир дулаан хувцас бас аваарай.
티:임 오치르돌랑: 홉차쓰 바쓰 아와:래.
그러니까 따뜻한 옷도 챙기세요.
А : Чамайг ирэхэд би тосно.
차매끄 이레헤뜨 비 토슨.
네가 올 때 내가 마중 나갈게.
Б : За. Баярлалаа.
자. 바야를라.
그래요. 감사합니다.
1. 문법
동사 어간 + -хад4
-хад4는 현재 및 미래 시제를 나타내는 형용사어미 –х에 여·처격
어미 –д를 연결시킨 형태로 동사어간에 연결하여 어떤 동작이나 행동이 행해지는 “바로 그때”라는 의미를 나타낸다. 이 때 종속문의 주어는 대격으로 사용한다. 한국어의 “~할 때”에 대응한다.
Усанд ороход усны хувцас хэрэгтэй.
오산드어러허드오스니홉차쓰헤렉테.
수영할 때 수영복이 필요하다.
Ахынд очиход хэн ч байсангүй.
아힌드어치허드헨치배승귀.
오빠네 갔을 때(갔는데) 아무도 없었다.
учир (учраас)
учир(учраас)는 동작이나 행위의 원인과 이유를 나타낸다. 한국어의 “~하기(했기) 때문에, ~하니까(했으니까)” 에 대응한다.
Бороо орсон учраас тэмцээн хойшилсон.
버러: 어르승 오츠라:쓰템쳉 허:실승.
비가 왔기 때문에 경기가 연기되었다.
Өнөөдөр завгүй учир маргааш уулзъя.
우느:드르 자우귀 오치르마르가:쉬 올:지.
오늘은 바쁘니까 내일 만납시다.
1. 새 단어
цаг агаар – 날씨
бороо – 비
шүхэр – 우산
хүйтэн – 춥다
дулаан – 따뜻하다
тосох – 마중 나가다
усны хувца с – 수영복
тэмцээн – 경기
хойшлох – 연기되다
1. 회화
А : Чи юу хийж байна?
치 요: 히:찌 밴?
너 뭐 하니?
Б : Би унтах гэж байна.
비온타흐게찌밴.
나 (지금) 자려고 해.
А : Маргааш юу хийх вэ?
마르가:쉬 요: 히:흐 웨?
내일 뭐 할거야?
Б : Би найзтайгаа кино үзэхээр явна.
비내쯔테가: 키노 우제헤:르 야운.
나는 친구와 영화보러 간다.
Чи юу хийх гэж байна?
치요: 히:흐게찌밴?
너는 뭐 할 거야?
А : Би гэр бүлийнхэнтэйгээ цанаар гулгахаар явна.
비게르불리흔테게: 차나:르 골가하:르 야운.
나는 가족들과 스키 타러 간다^
Б : Тийм үү? Би бас явмаар байна.
티:무:? 비 바쓰 야우마:르 밴.
그래, 나도 가고 싶다.
А : Дараа хамт явъя.
다라: 함트 야위.
다음에 같이 가자.
1. 문법
① –хаар4
현재 및 미래 시제를 나타내는 형동사어미 –х에 구격어미 -аар4를 연결시킨 형태로 동작이나 행위의 목적을 나타낸다. 한국어의 “~하기 위해, ~하러” 에 대응한다.
Кино үзэхээр явна. (영화를 보러 간다.)
키노우제헤:르야운.
Цанаар гулгахаар явна. (스키를 타러 간다.)
챠나르골가하:르야운.
② –х + гэж + байна
동작이나 행위의 결심, 준비의 의미를 나타낸다. 한국어의“ ~하려고 한다”에 대응한다.
Унтах гэж байна.(자려고 한다.)
온타흐게찌밴
Номын сан руу явах гэж байна.
너밍상으로야와흐게찌밴.
(도서관으로 가려고 한다.)
③ 명사 + тай4 + г + аа4
장모음이나 이중모음으로 끝난 격어미에 재귀어미를 연결할 경우에는 г를 삽입시킨다.
найзтайгаа (친구와)
④ 명사나 대명사의 속격형에 접미사 -хан을 연결하여 어떤 장소, 기관에 소속된 구성원 전체를 나타낸다.
гэр бүлийнхэн (가족들)
1. 새 단어
унтах – 자다
кино үзэх – 영화를 보다
гэр бүлийнхэн – 가족
цана – 스키
гулгах – (스키, 썰매 등을) 타다
дараа – 다음에
номын сан – 도서관
1. 회화
А : Маргааш зочид ирнэ. Гэрээ цэвэрлээрэй.
마르가:쉬 저치뜨 이른. 게레: 체웨르레:레.
내일 손님들이 온다. 집 청소해라.
Б : Тийм үү? Ямар хүмүүс ирэх вэ?
티:무:? 야마르후무:스이레흐웨?
그래요? 어떤 사람들이 와요?
А : Манайнайзууд ирнэ. Зав гарвал өнөөдөр зах явах хэрэгтэй
마내 내쪼:드 이른. 잡 가르왈우느:드르자흐야와흐헤레끄테.
우리 친구들이 온다. 시간나면 오늘 시장에 가야 한다.
Б : Би туслах хэрэгтэйюу?
비토쓰라흐헤레끄테요:?
제가 도와드려야 해요?
А : Ажлаа эрт дуусвал ирж туслаарай.
아질라: 에르트도:쓰왈이르찌토쓰라:래.
일이 일찍 끝나면 와서 도와줘.
1. 문법
① 동사어간 +–х + хэрэгтэй/–х + хэрэггүй
동작이나 행위의 필요를 나타내는 표현이다.
“동사어간 +–х + хэрэгтэй”는 한국어의 “ ~할 필요있다 / ~해야 한다”에 대응하고 “동사어간 + –х + хэрэггүй”는 “~할 필요없다”에 대응한다.
Өнөөдөр эрт харих хэрэгтэй.
우느:드르에르트하리흐헤렉테.
오늘 일찍 집에 가야 한다.
Тэр хүнтэй уулзах хэрэггүй.
테르훙테 올:자흐헤렉귀.
그 사람을 만날 필요없다.
② 동사어간 + –вал4 (–бал4)
동사어간에 ‘조건부동사’ –вал4 (–бал4)을 연결하여 가정이나 조건의 의미를 나타낸다. 문어체에서는 동작이나 행위가 행해지는 때를 나타내는 경우가 많다. –вал4은 동사어간이 모음 또는 в, л, м 이외의 자음으로 끝나는 경우에 연결하고, –бал4은 동사어간이 в, л, м 으로 끝나는 경우에 연결하여 사용한다.
Ахыг ирвэл чи надад хэлээрэй.
아힉이르웰치나따드헬레:레.
오빠가 오면 너 나한테 이야기해라.
Бороо их орвол ирэх хэрэгггүй.
버러: 이흐어르월이레흐헤렉귀.
비가 많이 오면 올 필요없다.
※ 또한 명사나 형용사, 동사의 현재, 과거, 미래시제어미 다음에 бол 을 사용하여 가정이나 조건의 뜻을 나타내기도 한다.
Маргааш завтай бол уулзъя.
마르가:쉬 잡태 벌 올:지.
내일 시간 있으면 만납시다.
Их үнэтэй бол авах хэрэггүй.
이흐 운테 벌 아와흐 헤렉귀.
너무 비싸면 살 필요 없다.
1. 새 단어
зочин - 손님
зочид - 손님들
гэр цэвэрлэх – 집을 청소하다
ямар – 어떤
зав гарах – 시간 나다
зах – 시장
туслах – 돕다
эрт – 일찍
харих – 집에 돌아가다
завтай – 시간 있다, 한가하다, 바쁘지 않다
үнэтэй – 비싸다
хямдхан – 싸다
1. 회화
А : Ямар хэргээр ирсэн бэ?
야마르 헤르게:르 이르승 베?
어떤 일로 오셨어요?
Б : Туяа багштай уулзахаар ирсэн.
토야 박쉬태 올:자하:르 이르승.
토야 선생님을 만나러 왔어요.
А : Түр хүлээгээрэй. Хичээл дуустал багш гарч ирэхгүй.
투르 훌레:게:레. 히 첼: 도:쓰탈 박시 가르치이레흐귀.
잠시 기다려 주세요. 수업이 끝날 때까지 선생님께서는 안나오십니다.
Б : За.
자.
알았어요.
А : Багшийг гарч иртэл тэнд суугаад хүлээгээрэй.
박시:끄 가르치이르텔텐드 소:가:뜨 훌레:게:레.
선생님이 나오실 때까지 저기 앉아서 기다리세요.
1. 문법
① 동사어간 +–тал4
동사 어간에 –тал4를 연결하여 어떤 동작, 행위가 어떤 명확한 시간까지 계속 진행되고 있음을 나타내는 경우에 사용한다. 한국어의 ‘-할 때까지, -될 때까지’와 대응된다.
Чамайг дуудтал битгий гараарай.
차매끄 도:뜨탈 비트기: 가라:레.
너를 부를 때까지 나오지 마라.
Хоол болтол хүлээгээрэй.
허얼 벌털 훌레:게:레.
음식이 익을 때까지 기다리세요.
※ 동사어간에 –тал4를 연결하여 ‘-하자’의 의미를 나타내기도 한다.
Намайг очтол тэд явцгаасан.
나매끄 어치털 테드야브츠가:승.
내가 가자(마자) 그들이 흩어졌다.
Гэрт орж иртэл амттай хоолны үнэр гарав.
게르트어르찌이르텔암트태 허얼르니 우네르가랍.
집에 들어가자 맛있는 음식 냄새가 났다.
② 동사 яах의 과거형 яасан은 회화체에서 감탄이나 이유를 나타내는 의미로 쓰이는 경우가 많다.
Яасан сайн юм бэ.
야승 생 욤 베.
정말 잘 됐다.
Өчигдөр ирнэ гэсэн яасан бэ?
우칙드르 이른 게승 야승 베?
어제 온다고 했었는데 어떻게 된 일이야?
1. 새 단어
хэрэг – 일, 사건
хүлээх – 기다리다
дуудах – 부르다
болох – 되다, 익다
амттай – 맛있다
үнэр – 냄새
яах – 어떻게 하다
1. 회화
А : Аав хэзээ ирэх вэ?
아:브 헤제: 이리흐웨?
아버지는 언제 오십니까?
Б : Маргааш ирнэ гэсэн.
마르가:쉬 이른 게승.
내일 오신다고 했습니다.
А : Хэн тэгж хэлсэн бэ? Надад өнөөдөр ирнэ гэж хэлсэн?
헹 텍찌 힐승 베? 나따드 우느:드르 이른 게찌힐승.
누가 그렇게 말했습니까? 나에게는 오늘 오신다고 하셨어요.
Б : Батаа ах тэгж хэлсэн.
바타: 아흐텍치힐승.
바타 오빠가 그렇게 말했습니다.
1. 문법
몽골어의 ‘гэ-’ 동사는 ‘ярь-, хэл-’ (이야기하다, 말하다)라는 기본의미를 가지며 문장에서 다양한 의미와 기능으로 사용된다.
① гэж (=гэ- + –ж)
직접 인용문 및 간접 인용문을 본문장과 연결시키는 역할을 한다. ‘гэж’ 다음에는 보통‘хэлэх, ярих(이야기하다, 말하다), байх(하다)’등의 동사가 사용된다.
“Маргааш хүйтэн болно” гэж хэлсэн.
마르가:쉬 후이텡 벌런 게찌 헬승.
“내일 추워진다” 라고 했다.
Энд тамхи татаж болохгүй гэж байна.
엔드 타미흐 타따찌 벌러흐귀 게찌 밴.
여기서 담배피우면 안된다고 한다.
② гэдэг(=гэ- + -даг4), гэнэ(=гэ- +-на4)
“гэдэг”와 “гэнэ”이 사람 또는 물건이 “~라는, ~라고 하다, ~라고 불리다”라는 의미를 나타낸다.
‘Баяраа’ гэдэг хүн ирсэн.
바야라 게득 훙 이르승.
‘바야라’라는 사람이 왔다.
Намайг Цэцэг гэдэг.
나매끄 체첵 게득.
나는 체첵이라고 합니다.
Энэ хоолыг бууз гэдэг.
엔 허얼릭 보:쯔 게덱.
이 음식을 ‘보:쯔’라 부른다(한다).
③ гэнэ (=гэ- + -на4)
의미가 종결된 문장의 끝에 오게 되면 어떤 일에 대해서 간접적으로 전해들었다는 의미를 나타낸다.
Тэмцээн хойшилсон гэнэ.
템쳉 허이실성 겐.
경기가 연기되었다고 합니다.
Өнөөдөр бороо орно гэнэ.
우느:드르 버러: 어른겐.
오늘 비 온다고 합니다.
1. 새 단어
тэгж – 그렇게
ингэж – 이렇게
хүйтэн – 춥다
хүйтэн болох – 추워지다
тамхи татах – 담배피우다
бууз – 보츠 (몽골 전통만두)
үүнийг – 이것을
тэмцээн – 경기
хойшлох – 연기되다
1. 회화
А : Энэ ханыг яагаад цэнхэр өнгөөр будсан бэ?
엔 하니끄 야가:드 쳉헤르 웅거:르 보뜨씅베?
이 벽을 왜 파란색으로 칠했어?
Цагаан өнгийн будаг байхгүй юу?
차강: 웅깅: 보딱크 배흐귀요:?
하얀 페인트는 없어?
Б : Байгаа. Гэвч цагаан будаг маш бага байгаа.
배가:. 겝치 차강 보딱크 마쉬 바크 배가:.
있어. 하지만 하얀 페인트는 아주 조금 있어.
А : Тэгвэл цагаан будаг худалдаж аваарай.
테그웰 차강: 보딱크호 딸다찌 아와:래.
그럼 하얀 페인트를 사와라.
Б : Тэгж болох боловч шалны өнгөтэй зохихгүй.
텍찌 벌러흐 벌럽치 샬르니 웅그테 저히흐귀.
그래도 되지만 마루 색깔과 어울리지 않아.
А : Тэгвэл өөрөө мэдээд будаарай.
테그웰 어:러: 미떼:드 보따래.
그러면 알아서 칠 해.
1. 문법
① 동사 시제(주로 과거 시제) + боловч
이전의 동작이나 행위에 대해 다음에 발생되는 동작이나 행위가 상반되게 행해질 때 사용된다. 주로 구어체에서 사용되며 한국어의 ‘~이었지만’과 대응된다.
Шалгалтанд сайн бэлдсэн боловч өндөр оноо авч чадаагүй.
샬갈탄드 생 벨드승 벌럽치 운드르어너: 아우치챠따:귀.
시험준비를 잘 했지만 높은 점수를 받지 못했다.
Туяа энд ирсэн боловч надтай уулзсангүй.
토야 엔드이르승벌럽치나뜨테올:즈상귀.
토야가 여기 왔지만 나를 만나지 않았다.
② 동사 어간 + ~вч
이전의 동작이나 행위에 대해 다음에 발생되는 동작이나 행위가 상반되게 행해질 때 사용된다. 주로 문어체에서 사용되며 한국어의 ‘~지만, ~이었지만’과 대응된다.
Нар гаравч дулаарахгүй.
나르가랍치돌라:라흐귀.
해가 뜨지만 따뜻해지지 않을 것이다.
Нар гаравч дулаарсангүй.
나르가랍치돌라:르상귀.
해가 떴지만 따뜻해지지 않았다.
③ Гэвч
~вч, боловч과 동일한 의미를 나타내지만 완전한 두 문장을 연결해주는 접속사로 사용된다. 한국어의 ‘하지만’에 대응된다.
Туяа энд ирсэн. Гэвч надтай уулзсангүй.
토야 엔드이르승. 겝치나뜨테올:즈상귀.
토야가 여기에 왔다. 하지만 나와 만나지 않았다.
Нар гарсан. Гэвч дулаан болсонгүй.
나르가르상. 겝치돌랑: 벌성귀.
해가 떴다. 하지 만따뜻해지지 않았다.
1. 새 단어
хана – 벽
цэнхэр – 파란
өнгө - 컬러, 색깔
будах – 페인트칠 하다
цагаан – 하얀
шал – 마루, 바닥
зохих – 어울리다
өөрөө - 자기가
бэлдэх – 준비하다
өндөр – 높다
оноо – 점수
1. 회화
А : Өнөөдөр ажил чинь хэдээс тарах вэ?
우느:두르 아질 친 떼:쓰 타라흐웨?
오늘 일이 몇 시에 끝나니?
Б : 6- аас тарна. Тарангуут утсаар ярья.
조르가가:쓰타른. 타랑고:트 오챠:르 야리.
6시에 끝난다. 끝나자마자 전화할게.
А : Тэгээрэй.
테게:레.
그래.
Б : Чамайг ярингуут би шууд гарна.
차매끄 야링고:트 비 쇼:트 가른.
네가 전화하자마자 내가 나갈게.
А : Та нар хэзээ хөдлөх вэ?
타 나르헤제: 후뜰루흐웨?
너희들은 언제 출발하니?
Б : Бороо зогсмогц хөдөлнө.
버러: 적쓰먹츠 후뜰른.
비가 그치는 대로 출발한다.
1. 문법
① ‘@магц4’
동사 어간에 ‘-магц4(- могц, - мэгц, - мөгц)’를 연결하여 어떤 동작이나 행위가 행해진 후 즉시 다른 동작이나 행위가 행해지는 것을 나타낸다. 이것은 한국어의 ‘–자 / –자마자’와 대응된다.
Гэртээ харьмагц унтсан.
게르테 하리막츠 온트상.
집에 돌아가자마자 잤다.
Кино эхэлмэгц хүмүүс чимээгүй болов.
키노에헬멕츠후무:쓰치메:귀 벌럽.
영화가 시작하자마자 사람들이 조용해졌다.
Бороо ормогц гэртээ орсон.
버러: 어르먹츠게르테어르승.
비가 오자마자 집에 들어갔다.
Хувцсаа өмсмөгц шууд гарсан.
홉츠사: 움스묵츠쇼:뜨가르승.
옷을 입자마자 바로 나갔다.
② ‘-нгуут2’
동사 어간에 ‘-нгуут, -нгүүт’를 연결하여 어떤 동작이나 행위가 행해진 후 바로 잇달아 순차적으로 다음 동작이나 행위가 행해지는 것을 나타낸다. 이것은 한국어의 ‘–자 / –자마자’와 대응된다.
※ ‘-магц4’와 ‘-нгуут2’는 거의 유사한 의미로 서로 대체해 사용할 수 있는데 ‘-нгуут2’가 구어체에서 더 많이 사용된다.
Захиа авангуут хариу бичсэн.
자히아 아왕고:트 하료 비츠승.
편지를 받자마자 답장을 썼다.
Хоолоо идэнгүүт шүдээ угаасан.
허:얼러: 이등구트 슈데: 오가:승.
밥을 먹자마자 양치질을 했다.
1. 새 단어
тэгэх - 그렇게 하다
шууд – 바로
хөдлөх – 움직이다, 출발하다
зогсох – 일어서다, 멈추다
чимээгүй – 조용하다
чимээгүй болох – 조용해지다
захиа – 편지
хариу – 답장, 답변
шүд – 치아, 이
угаах – 닦다, 빨래하다
шүд угаах – 양치질하다
1. 회화
А : Энэ ажлыг хэнээр хийлгэх вэ?
엔 아질리끄헤네:르 힐:게흐 웨?
이 일을 누구에게 시킬까요?(누구로 하여금 하게 할까요.)
Б: Батаар хийлгэ. Тэгээд Саруулаар шалгуул.
바타:르 힐:리끄. 테게:드 사롤라:르 샬골:.
바타에게 시켜라. 그리고 사롤에게 검사받게 해라.
А : Батааг одоо зах явуулна. Туяагаар хийлгэх үү?
바타:끄 어떠: 자흐 야올른. 토야가:르 힐:게후:?
바타를 지금 시장에 보내려고 합니다. 토야에게 시킬까요?
Б : Тэг тэг.
텍텍.
그래.
1. 문법
사동태: 동작, 행위의 주인인 자신 스스로 동작을 행하는 것이 아니라 다른 행위자에게 동작을 행하게 하는 것을 나타낸다. 한국어의 “~하게 하다, ~하게 시키다”에 대응한다.
Эгчээр сонирхолтой ном уншуулсан.
에그체:르서니르헐테넘 온숄:상.
언니로 하여금 재미있는 책을 읽게 했다.
Дүүгээр Англи хэлний хичээл заалгасан.
두:게:르앙길 헬르니: 히첼: 쟐:가승.
동생으로 하여금 영어를 가르치게 했다.
사동태는 아래와 같은 여러 가지 사동태 어미를 동사어간에 연결하여 나타낸다.
① –уул / –үүл
단모음이나 자음으로 끝나는 동사어간에 연결한다.
яв – явуул
Батыг явуул.
바티끄 야볼.
바트를 보내라(바트로 하여금 가게 해라).
단모음으로 끝나는 동사어간에 연결시킬 때에는 그 동사어간의 단모음은 생략하고 연결시킨다.
хүргэ – хүргүүл
Гэртээ ахаар хүргүүл.
게르테아하:르후르굴:.
집에 오빠가 데려다 주게 해라.
또한 동사의 어간이 “ь”로 끝나는 단어에 연결시키게 되면 “ь”는 “и”로 바뀌고 “–уул / –үүл”의 앞의 모음 하나가 생략되어 “–иул / –иүл”의 형태로 사용된다.
барь – бариул
Эрвэйхээг дүүгээр бариул.
에르웨헤:끄 두:게:르 바룔.
동생이(동생으로 하여금) 나비를 잡게 해라.
② –лга, (-лгэ, -лго, -лгө)
장모음이나 이중모음으로 끝나는 동사어간에 연결한다.
суу – суулга
Зочдыг суулга.
저치디끄소올라끄.
손님들을 앉게 해라.
③ –га(-гэ, -го, -гө)
-р, -л, -с, -т 자음으로 끝나는 동사어간에 연결한다.
өмс - өмсгө
Дүүгийн хувцсыг өмсгө.
두:깅: 홉츠씨끄움쓰끄.
동생이 옷을 입게 해라.
④ –аа(-ээ, -оо, -өө)
동사어간이 단모음으로 끝나는 적은 수의 단어에 연결한다.
тар – тараа.
Цугларсан хүмүүсийг тараа.
초글라르상후무:씨:끄타라:.
모인 사람들을 흩어지게 해라.
1. 새 단어
шалга – 검사하다, 확인하다
шалгуул – 검사하게 하다, 확인하게 하다
унш – 읽다
уншуул – 읽게 하다
хүргэ – 데려다 주다
хүргүүл – 데려다 주게 하다
сонирхолтой – 재미있다 эрвээхэй – 나비
өмс – 입다 өмсгө – 입게 하다
хувцас – 옷 цугларах – 모이다
тар – 흩어지다 тараах – 흩어지게 하다
1. 회화
А : Өнөөдөр бороо орох юм шиг байна.
우느:드르 버러: 어러흐윰 식 밴.
오늘은 비가 올 것 같아요.
Та нар хэзээ хөдлөх вэ?
타나르 헤제 후들르흐 웨?
당신들은 언제 떠납니까?
Б : Тийм. Их орж магадгүй
티:임. 이흐어르찌마가뜨귀.
그래요. 많이 올지도 몰라요.
Өнөөдөр бороо орвол явж чадахгүй шинжтэй.
우느:드르 버러: 어르월 야우찌차따흐귀 신지테.
오늘 비가 오면 못갈 것 같아요.
А : Тэг тэг. Бороо орох үед явбал их ядрах байх.
텍 텍. 버러: 어러흐우이드얍빨 이흐야뜨라흐배흐.
그래요. 비 올 때 가면 고생 많을 것 같아요.
1. 문법
몽골어에는 추측을 나타내는 다음과 같은 4가지 표현이 구어체에서 많이 사용된다. 그 중 ①, ②는 막연한 추측을 나타내며 ③, ④는 좀 더 구체적인 근거나 증거가 존재할 경우의 추측을 나타낸다.
① -ж + магадгүй (~할지도 모른다)
동작이나 행위가 일어날 가능성을 나타낸다.
Энэ тэмцээнд Заяа түрүүлж магадгүй.
엔 템첸:드 자야 투룰:찌 마가뜨귀.
이 경기에서 자야가 이길지도 몰라요.
Өнөөдөр бороо орж магадгүй
우느:드르 버러: 어르찌마가뜨귀.
오늘은 비가 올지도 모릅니다.
② -х, -сан4 + байх( ~할 겁니다 / ~할 것 같다)
말하는 사람의 추측을 나타낸다.
Өнөөдөр бороо орох байх.
우느:드르 버러: 어러흐배흐.
오늘은 비가 올 거예요.
Ээж гэрт ирсэн байх.
에:찌 게르트이르승. 배흐.
어머니는 집에 오셨을 거예요.
③ юм шиг + байна( ~것 같다)
말하는 사람의 추측을 나타낸다.
Тэр хүн ирэх юм шиг байна.
테르훙이레흐 욤 식 밴.
그 사람이 올 것 같아요.
Тэр хүн ирсэн юм шиг байна.
테르훙 이르승 욤 식 밴.
그 사람이 온 것 같아요.
Тэр хүн ирж байгаа юм шиг байна.
테르훙 이르찌배가: 욤 식 밴.
그 사람이 오는 것 같아요.
Энэ ахын түрийвч юм шиг байна.
엔 아힝 투립:츠 욤 식 밴.
이것이 오빠의 지갑 같아요.
Энэ хоол амттай юм шиг байна.
엔 허:얼 암트태 욤 식 밴.
이 음식이 맛있는 것 같아요.
Батын эгч хөөрхөн юм шиг байна.
바팅 에그치후:르흥 욤 식 밴.
바트 언니는 예쁠 것 같아요.
④ -х, -сан4 + шинжтэй (~ 것 같다)
말하는 사람의 추측을 나타낸다.
Энэ тэмцээнд Заяа түрүүлэх шинжтэй.
엔 템첸:드 자야 투룰:레흐 신지테.
이 경기에서 자야가 이길 것 같아요.
Энэ тэмцээнд Заяа түрүүлсэн шинжтэй.
엔 템첸:드 자야 투룰승 신지테.
이 경기에서 자야가 이긴 것 같아요 / 이긴 모양이다.
1. 새 단어
магадгүй – 아마도, ~인 것 같다.
амттай – 맛있다
тэмцээн – 경기
түрүүлэх – 이기다
юм – 것, 사물
шиг – 처럼, 같은
шинж – 특성, 성질, 모양
1. 회화
А : Нэг хүүхдэд хэдэн харандаа оноогдох вэ
네그후:흣테드 헤뜽 하른다: 어너끄더흐 웨?
아이 한 명 당 연필 몇 자루씩 나누어 줄까요?
Б : Хүүхэд бүрт 3 харандаа оноогдоно.
후:흗 부르트고르왕하른다: 어너끄떤.
아이 마다 연필 3자루 씩 나누어 줍니다.
А : Энд харандаа дутуу байна.
엔드 하른다: 도토: 밴.
여기 연필이 모자라요.
Б : Тэгвэл багшийн өрөөнөөс авцгаагаарай.
테그웰 박싱: 우러:너:쓰 압츠가:가:레.
그럼 선생님 방에서 가져 가세요.
А : Багшийн өрөөнд харандаа харагдахгүй байна.
박싱: 우런:드 하른다: 하락다흐귀 밴.
선생님 방에 연필이 보이지 않습니다.
1. 문법
① 피동태(동사어간 + –гд )
동사어간에 –гд 어미를 연결하여 동작주가 어떤 동작의 대상이 되어 그 작용을 받게 되는 관계를 나타낸다. 한국어의 “~하여지다, ~되어지다”에 대응한다.
Туяа өчигдөр ажлаас халагдсан.
토야 우칙드르 아질라:쓰 할락드승.
토야는 어제 해고되었다.
Хальтарч унаад өмд урагдсан.
할타르치 오나:드 움드 오락드승.
미끄러져서 바지가 찢어졌다.
② 동사어간 + – цгаа4
해당 동작이나 행위를 여러 사람이 동시에 행한다는 의미를 나타낸다. 한국어의 “~들하다” 대응한다.
Сайн байцгаана уу.
생 베츠가:노:.
안녕들 하세요.
Хурдан унтацгаа.
호르당 온타츠가:.
빨리들 자라.
※ 보통 “동사어간 + – цгаа4+ 시제어미, 명령어미” 형태로 연결하여 사용한다.
Тэд өглөөний онгоцоор явцгаасан.
테드우글러:니: 엉거처:르 얍츠가:승.
그들은 아침 비행기로 갔다.
Шалгалтаа сайн өгцгөөгөөрэй.
샬갈타: 생 욱츠거:거:레.
시험 잘들 봐라.
1. 새 단어
хэдэн – 얼마, 몇 개
оноогдох – 부과되다
бүр – 마다
дутуу – 부족한
гал тогоо – 주방
харагдах – 보이다
тогооч – 주방장, 요리사
асуух – 물어보다
хальтрах – 미끄러지다
унах – 떨어지다, 넘어지다
урагдах – 찢어지다,
халагдах – 해고되다
1. 회화
А : Одоо ямар тоглолт болох вэ?
어떠: 야마르 토글럴트 벌러흐 웨?
지금은 어떤 공연 순서입니까?
Б : Уртын дууны тоглолт болно.
오르팅 도:니 토글럴트 벌른
장가공연을 합니다.
А : Ардын бүжиг хэзээ гарах вэ?
아르딩 부찌끄 헤쩨 가라흐 웨?
전통 무용은 언제 나옵니까?
Б : Энэ тоглолтын өмнө гарсан.
엔 토글럴팅 우믄 가르승.
이 공연 전에 나왔습니다.
А : Уртын дуу дуулсны дараа юу байгаа вэ?
오르팅 도: 돌:쓰니 다라: 요: 배가: 웨?
장가 공연 다음에는 무슨 공연이 있습니까?
Б : Жүжиг байгаа.
주찌끄 배가:.
연극이 공연됩니다.
1. 문법
시간과 공간을 나타내는 부사
몽골어에는 시간과 공간을 나타내는 다음과 같은 부사를 많이 사용한다.
① дараа
한국어의 ‘~ 다음에'에 대응하는 시간적 의미를 나타낸다. 명사나 동사 다음에 사용할 수 있으며 선행명사나 동사는 반드시 속격을 취한다.
Чиний дараа Болд ирсэн.
치니: 다라: 벌드 이르승.
네 다음에 볼트가 왔다.
Хичээлийн дараа ангийн хурал болно.
히첼:링: 다라: 앙깅: 호랄 벌른.
수업 다음에 학급회의가 있다.
Хоолоо идсэний дараа дасгал хийнэ.
허: 얼러:이뜨쓰니: 다라: 다스갈 힌:.
밥 먹은 다음에 운동을 한다.
② хойно
한국어의 ‘~ 뒤에'에 대응하는 공간적 의미를 나타낸다. 명사 다음에 사용할 수 있으며 선행명사는 속격을 취한다.
Гэрийн хойно морь байна.
게링: 허인 머르 밴.
집 뒤에 말이 있다.
Сургуулийн хойно оюутны байр байдаг.
소르골:링: 허인 어요트니 배르 배득.
학교뒤에기숙사가있다.
③ өмнө
한국어의 ‘~ 전에'에 대응하는 시간적 의미를 나타낸다. 명사나 동사 다음에 사용할 수 있으며 선행명사나 동사는 속격이나 탈격을 취한다.
Борооны өмнө хүчтэй салхи салхилдаг.
버러:니 우믄 후치테 살리흐 살힐딱.
비가 내리기 전에 강한 바람이 분다.
Шалгалт өгөхийн өмнө хичээлээ сайн давт.
샬갈트 우그힝: 우믄 히첼:레: 생 답트.
시험 보기 전에 공부를 많이 해라.
Та үдээс өмнө юу хийсэн бэ?
타 우데:스 우믄요: 히:승 베?
당신은 오전에 무엇을 하셨습니까?
④ хойш
한국어의 ‘~ 이후에 (~뒤에)'에 대응하는 시간적 의미를 나타낸다. 명사 다음에 사용할 수 있으며 이 때 선행명사는 반드시 탈격을 취한다.
Өчигдрөөс хойш толгой өвдөж байна.
우칙드러:스 허이쉬털거이 웁드찌 밴.
어제부터 머리가 아픕니다.
Хоолноос хойш хийх ажил бага.
허:얼르너:스 허이쉬히:흐 아질 바크.
밥 먹은 후에 할 일이 적다.
Та үдээс хойш юу хийсэн бэ?
타 우데:스 허이쉬요: 히:승 베?
당신은 오후에 무엇을 하셨습니까?
1. 새 단어
уртын дуу - 몽골 전통노래 ‘장가’
тоглолт – 공연
ардын – 전통의
бүжиг – 춤
жүжиг – 연극
оюутны байр – 기숙사
салхи – 바람
салхилах – 바람 불다
үд – 정오
үдээс өмнө – 오전
үдээс хойш – 오후
1. 회화
А : Та энэ үйлдвэрт хэдэн жил ажилласан бэ?
타 엔 우일드웨르트헤뜽 질 아질승 베?
당신은 이 공장에서 몇 년 일했습니까?
Б : Би 20 гаруй жил ажилласан.
비 허르가로이 질 아질승.
저는 20년 넘게 일했습니다.
А : Анх энэ үйлдвэрт хэдэн хүн байсан бэ?
앙흐 엔 우일드웨르트헤뜽 훙 배승베?
처음에 이 공장에는 몇 명이 있었습니까?
Б : Намайг анх ажилд ороход 10 орчим хүн байсан.
나매끄 앙흐아질드 어르허드 아릅어르침 훙 배승
제가 입사할 때 10명 정도 있었습니다.
А : Тэгвэл одоо их олон хүнтэй болжээ.
테그웰 어떠: 이흐얼릉 훈테 벌제:.
그럼 지금 사람이 많아졌네요.
Б. Тийм. 20 жилийн турш олон хүн нэмэгдсэн.
티:임. 허링: 질링: 토르쉬얼릉 훙 네멕드승.
그렇습니다. 20년 동안 사람이 많이 늘었습니다.
1. 문법
후치사
몽골어에는 관계되는 명사의 뒤에 위치하여 영어의 전치사와 같은 역할을 하는 다음과 같은후치사가 많이 사용된다.
① төлөө (~을 위하여)
Эрүүл энхийн төлөө
에룰: 엥힝: 툴러:
건강을 위하여 (술자리에서 많이 씀)
② орчим (~정도의, 가량의)
40 орчим насны хүн ирсэн.
두치어르침 나스니 훙 이르승.
40대 가량의 사람이 왔다.
③ шахам (여, ~에 가까운)
20 шахам хүн байна.
허르샤함 훙 밴.
20 여 명이 있다
④ турш ( ~동안)
Өдрийн турш бороо орлоо.
우드링: 토르쉬버러: 어를러:.
하루 종일 비가 왔다.
⑤ тулд (~위하여)
Турахын тулд дасгал хийж байгаа.
토라힝 돌드 다스갈 히:찌 배가:.
살빼기 위해 운동하고 있다.
⑥ хүртэл (~까지)
Улаанбаатраас Дархан хүртэл хэдэн км вэ?
올란:바:트라:쓰 다르항 후르텔 헤뜽 킬미터르웨?
올란바타르에서 다르항까지 몇 키로 입니까?
⑦ байтугай(~커녕)
Надад 10000 байтугай 1000 төгрөг ч байхгүй.
나따드 아르왕미양가배토가이미양강투그륵치배흐귀.
나한테 만원커녕 천원도 없다.
1. 새 단어
үйлдвэр – 공장
анх – 처음
олон – 많은
нэмэгдэх – 증가하다
турах – 살빠지다
дасгал – 운동
км – 키로미터
ч – 도
1. 회화
А : Чи хэдэн цагт Туяатай уулзах вэ?
치 헤뜽 착트 토야태 올:자흐 웨?
너는 몇 시에 토야와 만나니?
Б : Би 2 цагт уулзана.
비 허여르 착트 올:잔.
나는 2시에 만납니다.
А : Тэгвэл хурдан яваач. Хоцорлоо.
테그웰 호르당 야와:치. 허처를러:.
그러면 빨리 가라. 늦겠다.
Б : Зүгээр ээ. Хүлээж байг.
주게레:. 훌레:찌 배끄.
괜찮아요. 기다리게 하죠.
А : Хаана уулзах юм?
하:안 올:자흐 욤?
어디서 만나니?
Б : Их дэлгүүрийн урд уулзана.
이흐델구:링: 오르드올:잔.
백화점 앞에서 만납니다.
1. 문법
① 동사어간 + –аач4,
동사어간에 2인칭 문종결어미 –аач4를 연결하여 화자가 청자에 대한 ‘요구’, ‘지시’의 의미를 나타낸다.
Гэрээ цэвэрлээч. 집 청소 좀 해라.
게레: 체웨르레:치.
Номоо уншаач. 책좀읽어라.
너머: 온샤:치.
※ 동사어간 + -г
동사어간에 3인칭 문종결어미 –г를 연결하여 화자가 제3자에 대한 ‘허용’, ‘희망’의 의미를 나타낸다.
Ганцаараа байг. 혼자 있게 놔 둬.
간차:라: 배끄.
Хамт яваг. 같이 가게 놔 둬.
함트 야와끄.
② 의문사
몽골어에 많이 쓰이는 의문사를 정리하면 다음과 같다.
- хэн (누가)
Өнөөдөр хэн аяга угаах вэ?
우느:드르 헹 아이끄오가:흐웨?
오늘 누가 설거지 합니까?
- хэзээ (언제)
Багш хэзээ ирсэн бэ?
박시 헤제 이르승 베?
선생님은 언제 오셨습니까?
- хаана (어디, 어디서)
Тэмцээн хаана болох вэ?
템쳉: 하:안 벌러흐웨?
경기는 어디서 합니까?
- хир (얼마나)
Өчигдөр хир олон хүн ирсэн бэ?
우칙드르 히르얼릉 훙 이르승 베?
어제 얼마나 많은 사람이 왔습니까?
- яагаад (왜)
Чи яагаад ирээгүй вэ?
치 야가:드 이레:귀 웨?
너는 왜 안왔니?
- ямар (어떤)
Бат ямар хүн бэ?
바트야마르훙 베?
바트는 어떤 사람입니까?
- яасан (어떻게 되었는가?)
Сургууль яасан бэ?
소르골: 야승 베?
학교는 어떻게 되었습니까?
-яаж (어떻게)
Их дэлгүүр лүү яаж явах вэ?
이흐델구:르 루: 야찌야와흐웨?
백화점으로 어떻게 갈까요?
- юу (무엇)
Юу идэх вэ?
요: 이데흐웨?
무엇을 먹을래?
- хэдэн (몇)
Чамд хэдэн төгрөг байгаа вэ?
챰드 헤뜽 투그륵 배가: 웨?
너한테 돈이 얼마 있니?
- хэдийд (언제쯤)
Хэдийд явах вэ?
헤띠:드 야와흐웨?
언제쯤 갑니까?
-аль (어느)
Чи аль сургуульд явдаг вэ?
치 앨 소르골:드 야브닥 웨?
너는 어느 학교다니니?
1. 새 단어
хоцрох – 늦다, 지각하다
аяга угаах– 설거지하다
гэр цэвэрлэх – 집을 청소하다
их дэлгүүр – 백화점
• <!--[if !supportLists]--> 회화 <!--[endif]-->
А : Өнөөдөр ч сайхан өдөр байна шүү. Хоёулаа юу хийх вэ?
우느:드르치새흥 우드르밴 슈:. 허욜라: 요: 히:흐웨?
오늘 정말 날이 좋네요. 둘이 무엇을 할까요?
Б : Харин ээ. Чи сургууль руугаа явна биз дээ.
하리네:. 치소르골: 로:가: 야운 비즈데:?
글쎄. 너는 학교 가잖아.
А : Үгүй. Маргааш явахаар болсон шүү дээ.
우귀. 마르가:쉬 야와하:르벌승 슈:데:.
아니요. 내일가기로 했잖아요.
Б : Кино үзэхээр явах уу?
키너 우제헤:르야호:?
영화보러 갈까?
А : Тэгье. Одоо халуун байгаа учраас орой гаръя.
테기. 어떠: 할롱: 배가: 오치라:쓰어러이가리.
그래요. 지금은 더우니까 저녁에 나가요.
Б : Ойлгосон. Чи л мэд.
어일럭승. 치일 메뜨.
알았어. 네 마음대로 해.
<!--[if !supportLists]-->u 문법 <!--[endif]-->
첨사
구어체에서 문장의 중간이나 뒤에 쓰여 화자의 견해나 태도를 나타낸다. 즉, 양태첨사는 문장이 뜻하는 사건에 대한 화자의 주의 환기, 단언, 다짐, 확인 등의 다양한 의미를 가지며, 강조첨사는 선행어를 강조하는 의미를 갖는다.
① 양태첨사
- шүү (주의환기)
Надад бас нэг ном хэрэгтэй шүү.
나따드 바쓰네끄넘 헤렉테 슈:.
나한테도 책 한 권 필요해요.
- даа4(다짐)
Дараа жил заавал түрүүлнэ дээ.
다라: 질 자:왈 투룰:른 데:.
내년에는 꼭 이길 거야.
-шүү дээ (단언)
Би гэрийн даалгавраа хийсэн шүү дээ.
비게링: 달:그와라: 히:승슈: 데:.
나는 숙제를 했는데요.
- биз(확인)
Маргааш хуралд ирнэ биз?
마르가:쉬 호랄드 이른 비즈?
내일 회의에 올 거지?
- биз дээ (재확인)
Өнөөдөр нэг дэх өдөр биз дээ?
우느:드르 네그데흐우드르비즈데:?
오늘은 월요일이지?
② 강조첨사
- л (강조)
Өнөөдөр Бат л ганцаараа ирсэн.
우느:드르 바틀 간차:라: 이르승.
오늘 바트만 혼자서 왔다.
- ч (강조)
Ганаа ч сайн хүн шүү.
가나: 치생 훈 슈:.
가나도 정말 좋은 사람이다.
• <!--[if !supportLists]--> 새 단어 <!--[endif]-->
хоёулаа – 둘이서
харин ээ – 글쎄
дараа жил – 내년
түрүүлэх – 이기다, 승부하다
• <!--[if !supportLists]--> 회화 <!--[endif]-->
А : Өрөөнөөс тамхины үнэр гарч байна. Та нар тамхи татсан үү.
우러:너:쓰 타미흐니 우네르가르치밴. 타나르 타미흐타트쓰노:?
방에서 담배 냄새 납니다. 너희들이 담배 피웠냐?
Б : Үгүй, бид тамхи татаагүй.
우귀, 비드타미흐타타:귀.
아니오, 우리가 담배피우지 않았어요.
А : Батын гарт байгаа юм тамхи биш үү?
바팅: 가르트배가: 욤 타미흐비슈:?
바트 손에 있는 것이 담배 아냐?
Б : Уучлаарай, багшаа.
오:칠라:레 박샤:.
죄송합니다. 선생님.
Б : Дахиж энд тамхи бүү татаарай.
다히찌 엔드타미흐부: 타타:래.
다시는 여기서 담배피우지 마라.
Б : За.
자.
네.
А : Эрүүл мэндийнхээ төлөө тамхи битгий тат.
에룰: 멘딩헤: 툴러: 타미흐비트기: 타트.
건강을 위해서 담배피우지 마라.
• <!--[if !supportLists]--> 문법 <!--[endif]-->
첨사
몽골어의 부정은 다양한 부정첨사에 의하여 이루어진다. биш는 구어체에서 주로 사용되고 үл는 공식적인 표어나 문구에 주로 사용되며 эс는 문어체에서 주로 사용된다.
① 부정첨사(아니다, 않다)
- биш(구어체)
Өнөөдөр нэг дэх өдөр биш.
우느:드르 네그데흐우드르비쉬.
오늘은 월요일이 아니다.
- үл(공식적인 표어나 문구)
Орж үл болно.
어르찌울벌른.
출입해서는 안된다. (출입 금지)
Тамхи татаж үл болно.
타미흐타타찌울벌른.
담배를 피워서는 안된다. (금연)
эс(문어체)
Дарга эс зөвшөөрөв.
다락 에쓰좁쇼:릅
사장님이 허락하지 않으셨다.
Түүний үгийг эс сонсжээ.
투:니: 우기:그에쓰선스쩨:
그의 말을 듣지 않았다.
몽골어의 부정명령, 즉 금지명령은 금지첨사 бүү와 битгий로 나타내는데 бүү는 공식적인표어나 문구에 주로 사용되고 битгий는 구어체에서 주로 사용된다.
② 금지첨사 (~지 마라)
- бүү (공식적인 표어나 문구)
Зүлгэн дээр бүү гишгэ.
줄겐 데:르 부: 기식.
잔디밭을 밟지 마세요.
- битгий(구어체)
Архи битгий их уугаарай.
아리흐비트기: 이흐오:가:래.
술 많이 먹지 마라.
<!--[if !supportLists]-->
• 새 단어
<!--[endif]-->
тамхи татах – 담배피우다
үнэр – 냄새
эрүүл мэнд – 건강
зүлэг – 잔디
гишгэх – 밟다
회화
А : Өнөөдөр хэд дэх өдөр вэ?
우느:드르헫데흐우드르웨?
오늘은 무슨 요일입니까? (오늘은 몇 번째 날입니까?)
Б : Хоёр дох өдөр.
허여르 더흐 우드르.
화요일입니다.
А : Чиний шалгалтын хариу гарсан уу?
치니: 샬갈팅하료가르스노:?
너의 시험 결과는 나왔니?
Б : Гарсан. Би хоёрдугаар байранд орсон.
가르승. 비허여르도가:르배릉드어르승.
나왔습니다. 저는 2등 했습니다.
А : Тийм үү? Баяр хүргэе. Туяа яасан бэ?
티:무:? 바야르후르기. 토야야승베?
그래? 축하해. 토야는 어떻게 되었니?
Б : Бид хоёр хоёулаа хоёрдугаар байранд орсон.
비드허여르허욜라: 허여르도가:르베릉드어르승.
우리는 공동 2위입니다.
문법
수사
기본수사(нэг, хоёр, гурав.)에 다음과 같은 어미들을 연결하여 다양한 수사를 만든다.
① –дугаар/ -дүгээр
기본수사에 –дугаар / -дүгээр를 연결하여서 수사(序數詞)를 만든다. 한국어의 “~째”에 대응한다. 모음조화 법칙에 따라 남성모음 들어간 단어에 –дугаар을, 여성모음 들어간 단어에 -дүгээр을 연결하여 사용한다.
Чи хэддүгээр анги вэ?
치헫두게:르앙기웨:
너는 몇 학년이니?
Би хоёрдугаар анги.
비허여르도가:르앙기.
저는 2학년입니다.
※ –дугаар / -дүгээр로 숫자의 순서를 나타내지만 дахь , дэх, дох로 나타내기도 한다.
Одоо хэддүгээр сар билээ?
어떠: 헫두게:르사르빌레:
지금 몇 월이지?
Одоо хоёрдугаар сар. (O)
어떠: 허려르도가:르사르.
지금 이월이다.
Одоо хоёр дох сар. (X)
어떠: 허여르더흐사르.
Өнөөдөр хэд дэх өдөр билээ?
우느:드르헫데흐우드르빌레:?
오늘은 무슨 요일입니까?
Өнөөдөр нэг дэх өдөр. (O)
우느:드르네끄데흐우드르.
오늘은 월요일입니다.
Өнөөдөр нэгдүгээр өдөр. (X)
우느:드르네끄두게:르우드르.
Чи айлын хэд дэх хүүхэд вэ?
치아일링헫데흐후훋웨?
너는 집에서 몇 째니?
Би гурав дахь хүүхэд.
비고릅다흐후훋.
저는 집에서 셋째입니다.
③ –уулаа/ -үүлээ
기본수사에 –уулаа / -үүлээ를 연결하여 인수사(人數詞)를 만든다. 한국어의 “~에서 함께”에 대응한다.
Чи гэртээ хэдүүлээ амьдардаг вэ?
치게르테: 헤둘:레: 엠다르닥웨?
너는(집에서) 몇이서 함께 사니? / 누구누구와 함께 사니?
Би гэртээ ээж аав дүүтэйгээ дөрвүүлээ амьдардаг.
비게르테: 에:찌아:브두:테게: 두를:레: 엠다르닥.
저는 어머니, 아버지, 동생과 함께 넷이서 삽니다.
Та нар хэдүүлээ явах вэ?
타나르헤둘:레: 야와흐웨?
당신들은 몇이서 갑니까?
Бид гурав гурвуулаа явна.
비드고릅고롤:라: 야운.
우리는 셋이서 갑니다.
새 단어
шалгалт – 시험
хариу – 결과, 답변
байр – 위, 자리
баяр хүргэх – 축하하다
회화
А : Чамд зуун мянган төгрөг байгаа юу?
챰드조:옹미양강투그륵배가:요:?
너에게 십만 투그릭 있니?
Б : Байгаа.
배가:.
있어.
А : Тэгвэл надад зээлүүлээч. Надад яг одоо хэрэгтэй байна.
테그웰나따드제:엘루:울레:치. 나따드약어떠:헤렉끄테밴.
그러면 나한테 좀 빌려줄래. 나한테 지금
당장 필요해.
Б : Гэхдээ би энэмөнгийг орой хэрэглэнэ.
게흐데: 비엔뭉기:끄어러이헤레그른.
그런데 나는 이 돈을 저녁에 써야 되는데.
А : Би өдөр хүнээс мөнгө авна. Тэгээд чамд өгье.
비우드르후네:쓰뭉그아운. 테게드챰드우기.
나는 낮에 다른 사람에게서 돈을 받는다. 그리고 그 돈을 너에게 주겠다.
Б : За за. Орой надад мөнгө заавал хэрэгтэй. Тийм учраас заавал өгөөрэй.
자자. 어러이나따드뭉그자:왈헤렉테. 티:임오치라:쓰자:왈우거:레.
그래. 저녁에 나에게 돈이 꼭 필요해. 그러니까 꼭 돌려줘라.
문법
접속사
몽골어에는 다음과 같은 접속사가 많이 쓰인다.
① гэвч, гэхдээ, харин (하지만, 그런데)
Энэ хувцсыг авмаар байна.
엔홉츠씨끄아우마:르밴.
이 옷을 사고 싶어요.
Гэвч мөнгө дутаж байна.
겝치뭉그도타찌밴.
하지만 돈이 모자라요.
② тийм учраас (그러니까, 때문에)
Маргааш найзын төрсөн өдөр.
마르가:쉬내:찡: 투르승우드르.
내일은 친구 생일입니다.
Тийм учраас бэлэг авах ёстой.
티:임오치라:쓰비렉아와흐요스테.
그러니까 선물을 사야 합니다.
③ тэгээд (그리고)
Өчигдөр Энхээтэй оройн хоол идсэн.
우칙드르엥헤테어러잉허:얼이드승.
어제 엥케와 함께 저녁을 먹었습니다.
Тэгээд хамт кино үзсэн
테게:드함트키노우즈승.
그리고 함께 영화를 보았습니다
④ тэгвэл (그러면)
Ээж над руу яриагүй.
에:찌나뜨로: 야리아귀.
어머니가 나에게 전화안하셨습니다.
Тэгвэл чи өөрөө яриарай.
테그웰치어:러: 야리아래.
그러면 네가 전화해라.
⑤ тэгсэн чинь (그랬더니)
Өчигдөр Заяатай таарсан.
우칙드르자야태타:르승.
어제 자야를 만났습니다.
Тэгсэн чинь надад үүнийг өгсөн.
텍승친나따드우:니:끄욱승.
그랬더니 나에게 이것을 주었습니다.
새 단어
зээлэх – 빌리다
зээлүүлэх – 빌려주다
хэрэглэх – 쓰다, 사용하다
өөр – 다른
заавал – 꼭, 반드시
бэлэг – 선물
회화
А : Туяа та хоёр яаж танилцсан бэ?
토야타허여르야찌타닐츠승베?
토야와 당신 둘은 서로 어떻게 알게 되었습니까?
Б : Бид хоёр шинэ жилийн үдэшлэг дээр танилцсан.
비드허여르신질링: 우데쉴렉데:르타닐츠승.
우리는 송년회 파티에서 만났습니다.
А : Тийм үү?
티:무:?
그래요?
Б : Тийм. Туяа надтай хамт бүжгийн тэмцээнд оролцсон. Та Туяаг яаж мэддэг юм бэ?
티:임. 토야나뜨태함트부지깅: 템첸:드어럴츠승. 타토야끄야찌멧덱욤베?
네. 토야는 나와 함께 댄스 경연대회에 참가했습니다. 당신은 토야를 어떻게 압니까?
А : Би өчигдрийн уулзалтан дээр тааралдсан.
비우칙드링: 올:잘탄데:르타:랄드승.
나는 어제 모임에서 만나게 되었습니다.
문법
① 공동태(동사어간+ –лц)
동사어간에 –лц 어미를 연결하여 해당 동작이나 행위를 몇몇의 행위주가 서로 함께 또는 공동으로 협력하여 행하는 의미를 나타낸다. 한국어의 “(함께) ~하다”에 대응한다.
орох(들어가다) – оролцох(참가하다)
хэлэх(말하다) – хэлэлцэх(협의하다)
Ээжтэй хамт хоол хийлцсэн.
에:지테함트허:얼힐:츠승.
어머니와 함께 요리를 하였다.
Би энэ хүнтэй үдэшлэг дээр танилцсан.
비엔훈테우데쉴렉데:르타닐츠승.
나는 이 사람과 파티에서 알게 되었다.
② 상호태 (동사어간+ –лд)
동사어간에 –лд 어미를 연결하여 해당 동작이나 행위를 두 사람이 서로 상호대립하여 행하는 의미를 나타낸다. 한국어의 “(서로) ~하다”에 대응한다.
барих(잡다) – барилдах(씨름하다)
тэмцэх(경쟁하다) – тэмцэлдэх(서로경쟁하다)
Би сая эгчтэй тааралдсан.
비사이에그치테타:랄드승.
나는 최근 언니와 마주쳤다.
Тэр хоёр хүүхэд зодолдож байна.
테르허여르후:흗저덜더찌밴.
저 두 아이가 서로 싸우고 있다.
새 단어
танилцах – 알게 되다, 소개하다
шинэ жил – 신년, 새해
үдэшлэг – 파티
бүжгийн тэмцээн 댄스 경연대회
оролцох – 참가하다
уулзалт – 모임, 만남
тааралдах – 만나다. 마주치다
зодолдох – (서로) 싸우다.
회화
А : Өнөөдөр цаг агаар ямар байх вэ?
우느:드르 착 아가:르 야마르 배흐 웨?
오늘은 날씨가 어떨까?
Б : Бороо орох учир шүхрээ авч яваарай.
버러: 어러흐 오치르 슈흐레: 압치 야와:래.
비가 오니까 우산 가지고 가세요.
А : Тийм үү? Орой болоход хүйтэн болох нээ.
티:무:? 어러 벌러허드 후이틍 벌러흐 네:.
그래, 저녁 때 되면 추워지겠네.
Б : Тийм учир дулаан хувцас бас аваарай.
티:임오치르돌랑:홉차쓰바쓰아와:래.
그러니까 따뜻한 옷도 챙기세요.
А : Чамайг ирэхэд би тосно.
차매끄 이레헤뜨 비 토슨.
네가 올 때 내가 마중 나갈게.
Б : За. Баярлалаа.
자. 바야를라.
그래요. 감사합니다.
문법
동사어간 + -хад4
-хад4는 현재 및 미래시제를 나타내는 형동사어미 –х에 여 · 처격어미 –д를 연결시킨 형태로 동사어간에 연결하여 어떤 동작이나 행동이 행해지는 “바로 그때”라는 의미를 나타낸다. 이 때 종속문의 주어는 대격으로 사용한다. 한국어의“~할 때”에 대응한다.
Усанд ороход усны хувцас хэрэгтэй.
오산드어러허드오스니홉차쓰헤렉테.
수영할 때 수영복이 필요하다.
Ахынд очиход хэн ч байсангүй.
아힌드어치허드헨치배승귀.
오빠네 갔을 때(갔는데) 아무도 없었다.
учир (учраас)
учир (учраас)는 동작이나 행위의 원인과 이유를 나타낸다. 한국어의 “~하기(했기) 때문에, ~하니까(했으니까)”에 대응한다.
Бороо орсон учраас тэмцээн хойшилсон.
버러: 어르승오츠라:쓰템쳉허:실승.
비가 왔기 때문에 경기가 연기되었다.
Өнөөдөр завгүй учир маргааш уулзъя.
우느:드르자우귀오치르마르가:쉬올:지.
오늘은 바쁘니까 내일 만납시다.
새 단어
цаг агаар – 날씨
бороо – 비
шүхэр – 우산
хүйтэн – 춥다
дулаан – 따뜻하다
тосох – 마중 나가다
усны хувцас – 수영복
тэмцээн – 경기
хойшлох – 연기되다
회화
А : Чи энэ зун юу хиймээр байна?
치엔종요: 히:메:르밴 ?
너 이번 여름에 뭐하고 싶니?
Б : Би аялалд явмаар байна.
비아일랄드야우마:르밴.
나는 여행가고 싶어
А : Тийм үү? Хаашаа? Хэзээ?
티:무:? 하:샤:? 헤제:?
그래? 어디로? 언제?
Б : Би Найман сард Жежү арал явмаар байна.
비내:망사르드제주아랄야우마:르밴.
나는 8월에 제주도에 가고 싶어.
☺ 날짜와 시간
Одоо хэдэн сар вэ?
어더헤등사르웨?
지금 몇 월입니까?
Нэг сар.
네그 사르.
1월입니다.
Гурван сар
고르왕사르.
3월입니다..
Долоон сар
덜렁: 사르.
7월입니다.
Өнөөдөр хэдний өдөр вэ?
우느:드르헤뜨니: 우드르웨?
오늘은 무슨 요일입니까?
Өнөөдөр гурван сарын хоёрны өдөр.
우느:드르고르왕사링: 허여르니: 우드르.
오늘은 3월 2일입니다.
Өнөөдөр арван хоёр сарын нэгний өдөр.
우느:드르아르왕허여르사링: 네끄니: 우드르.
오늘은 12월 1일입니다.
Өнөөдөр хэд дэх өдөр вэ?
우느:드르헷떼흐우드르웨?
오늘은 무슨 요일입니까?
몽골어에서는 요일을 다음과 같이 2 종류로 말한다. 어떤 경우라도 둘 다 사용할 수 있다.
Даваа гариг./ нэг дэх өдөр 월요일입니다
다와: 가릭/ 넥데흐우드르
Мягмар гариг/ хоёр дох өдөр 화요일입니다.
먀그마르가릭/ 허여르더흐우드르
Лхавга гариг./ гурав дахь өдөр 수요일입니다.
하욱가릭/ 고릅다흐우드르
Пүрэв гариг/ дөрөв дэх өдөр 목요일입니다.
푸릅 가릭/ 두릅데흐우드르
Баасан гариг/ тав дахь өдөр 금요일입니다.
바:승가릭/ 탑다흐우드르
Бямба гариг /хагас сайн өдөр 토요일입니다.
뱜바가릭/ 하가쓰생우드르
Ням гариг/ бүтэн сайн өдөр 일요일입니다.
냠가릭/ 부틍생우드르
Одоо цаг хэд болж байна вэ?
어더착헫벌찌밴웨?
지금 몇 시입니까?
Одоо хоёр цаг болж байна.
어더허여르착벌찌밴.
지금 2시입니다.
Одоо тав хагас болж байна.
어더타우하가쓰벌찌밴.
지금 5시 반입니다.
문법 설명
‘-маар байна4‘은 한국어의 ‘–하고 싶다’에 대응하는 희망, 의지의 의미를 나타낸다. 모음조화법칙에 따라 동사어간에 접속한다.
Би амармаар байна. 나는 쉬고 싶어요.
비아마르마:르밴.
Бууз идмээр байна. 나는‘보:즈’를먹고싶어요.
보:즈이드메:르밴.
Жорлон явмаар байна. 화장실에 가고 싶어요.
저를렁야우마:르밴.
새 단어
зун - 여름
аялал – 여행, 관광
арал – 도(섬)
амрах – 쉬다
жорлон – 화장실
회화
А : Нэг хүүхдэд хэдэн харандаа оноогдох вэ
네그후:흣테드헤뜽하른다: 어너끄더흐웨?
아이 한 명 당 연필 몇 자루씩 나누어 줄까요?
Б : Хүүхэд бүрт 3 харандаа оноогдоно.
후:흗부르트고르왕하른다: 어너끄떤.
아이마다 연필 3자루씩 나누어 줍니다.
А : Энд харандаа дутуу байна.
엔드하른다: 도토: 밴.
여기 연필이 모자라요.
Б : Тэгвэл багшийн өрөөнөөс авцгаагаарай.
테그웰박싱: 우러:너:쓰압츠가:가:레.
그럼 선생님 방에서 가져 가세요.
А : Багшийн өрөөнд харандаа харагдахгүй байна.
박싱: 우런:드하른다: 하락다흐귀밴.
선생님 방에 연필이 보이지 않습니다.
문법
① 피동태 (동사어간 + –гд )
동사어간에 –гд어미를 연결하여 동작주가 어떤 동작의 대상이 되어 그 작용을 받게되는 관계를 나타낸다. 한국어의 “~하여지다, ~되어지다”에 대응한다.
Туяа өчигдөр ажлаас халагдсан.
토야우칙드르아질라:쓰할락드승.
토야는 어제 해고되었다.
Хальтарч унаад өмд урагдсан.
할타르치오나:드움드오락드승.
미끄러져서 바지가 찢어졌다.
② 동사어간 + – цгаа4
해당 동작이나 행위를 여러 사람이 동시에 행한다는 의미를 나타낸다. 한국어의 “~들하다”에 대응한다.
Сайн байцгаана уу.
생베츠가:노:.
안녕들 하세요.
Хурдан унтацгаа.
하르당온타츠가:.
빨리들 자라.
※ 보통 “동사어간 + – цгаа4+ 시제어미, 명령어미” 형태로 연결하여 사용한다.
Тэд өглөөний онгоцоор явцгаасан.
테드우글러:니: 엉거처:르얍츠가:승.
그들은 아침 비행기로 갔다.
Шалгалтаа сайн өгцгөөгөөрэй.
샬갈타: 생욱츠거:거:레.
시험 잘들 봐라.
새 단어
хэдэн – 얼마, 몇 개
оноогдох – 부과되다
бүр – 마다
дутуу – 부족한
гал тогоо – 주방
харагдах – 보이다
тогооч – 주방장, 요리사
асуух – 물어보다
хальтрах – 미끄러지다
унах – 떨어지다, 넘어지다
урагдах – 찢어지다,
халагдах – 해고되다
회화
А : Одоо ямар тоглолт болох вэ?
어떠: 야마르토글럴트벌러흐웨?
지금은 어떤 공연 순서입니까?
Б : Уртын дууны тоглолт болно.
오르팅도:니토글럴트벌른
장가공연을 합니다.
А : Ардын бүжиг хэзээ гарах вэ?
아르딩부찌끄헤쩨가라흐웨?
전통무용은 언제 나옵니까?
Б : Энэ тоглолтын өмнө гарсан.
엔토글럴팅우믄가르승.
이 공연 전에 나왔습니다.
А : Уртын дуу дуулсны дараа юу байгаа вэ?
오르팅도: 돌:쓰니다라: 요: 배가: 웨?
장가공연 다음에는 무슨 공연이 있습니까?
Б : Жүжиг байгаа.
주찌끄배가:.
연극이 공연됩니다.
문법
시간과 공간을 나타내는 부사
몽골어에는 시간과 공간을 나타내는 다음과 같은 부사를 많이 사용한다.
① дараа
한국어의 ‘~ 다음에'에 대응하는 시간적 의미를 나타낸다. 명사나 동사 다음에 사용할 수 있으며 선행명사나 동사는 반드시 속격을 취한다.
Чиний дараа Болд ирсэн.
치니: 다라: 벌드이르승.
네 다음에 볼트가 왔다.
Хичээлийн дараа ангийн хурал болно.
히첼:링: 다라: 앙깅: 호랄벌른.
수업 다음에 학급회의가 있다.
Хоолоо идсэний дараа дасгал хийнэ.
허:얼러: 이뜨쓰니: 다라: 다스갈힌:.
밥 먹은 다음에 운동을 한다.
② хойно
한국어의 ‘~ 뒤에'에 대응하는 공간적 의미를 나타낸다. 명사 다음에 사용할 수 있으며 선행명사는 속격을 취한다.
Гэрийн хойно морь байна.
게링: 허인머르밴.
집 뒤에 말이 있다.
Сургуулийн хойно оюутны байр байдаг.
소르골:링: 허인어요트니배르배득.
학교 뒤에 기숙사가 있다.
③ өмнө
한국어의 ‘~ 전에'에 대응하는 시간적 의미를 나타낸다. 명사나 동사 다음에 사용할 수 있으며 선행명사나 동사는 속격이나 탈격을 취한다.
Борооны өмнө хүчтэй салхи салхилдаг.
버러:니우믄후치테살리흐살힐딱.
비가 내리기 전에 강한 바람이 분다.
Шалгалт өгөхийн өмнө хичээлээ сайн давт.
샬갈트우그힝: 우믄히첼:레: 생답트.
시험보기 전에 공부를 많이 해라.
Та үдээс өмнө юу хийсэн бэ?
타우데:스우믄요: 히:승베?
당신은 오전에 무엇을 하셨습니까?
④ хойш
한국어의 ‘~ 이후에(~뒤에)'에 대응하는 시간적 의미를 나타낸다. 명사 다음에 사용할 수 있으며 이 때 선행명사는 반드시 탈격을 취한다.
Өчигдрөөс хойш толгой өвдөж байна.
우칙드러:스허이쉬털거이웁드찌밴.
어제부터 머리가 아픕니다.
Хоолноос хойш хийх ажил бага.
허:얼르너:스허이쉬히:흐아질바크.
밥 먹은 후에 할 일이 적다.
Та үдээс хойш юу хийсэн бэ?
타우데:스허이쉬요: 히:승베?
당신은 오후에 무엇을 하셨습니까?
새 단어
уртын дуу - 몽골 전통노래 ‘장가’
тоглолт – 공연
ардын – 전통의
бүжиг – 춤
жүжиг – 연극
оюутны байр – 기숙사
салхи – 바람
салхилах – 바람 불다
үд – 정오
үдээс өмнө – 오전
үдээс хойш – 오후
회화
А : Та энэ үйлдвэрт хэдэн жил ажилласан бэ?
타엔우일드웨르트헤뜽질아질승베?
당신은 이 공장에서 몇 년 일했습니까?
Б : Би 20 гаруй жил ажилласан.
비허르가로이질아질승.
저는 20년 넘게 일했습니다.
А : Анх энэ үйлдвэрт хэдэн хүн байсан бэ?
앙흐엔우일드웨르트헤뜽훙배승베?
처음에 이 공장에는 몇 명이 있었습니까?
Б : Намайг анх ажилд ороход 10 орчим хүн байсан.
나매끄앙흐아질드어르허드아릅어르침훙배승
제가 입사할 때 10명 정도 있었습니다.
А : Тэгвэл одоо их олон хүнтэй болжээ.
테그웰어떠: 이흐얼릉훈테벌제:.
그럼 지금 사람이 많아졌네요.
Б : Тийм. 20 жилийн турш олон хүн нэмэгдсэн.
티:임. 허링: 질링: 토르쉬얼릉훙네멕드승.
그렇습니다. 20년 동안 사람이 많이 늘었습니다.
문법
후치사
몽골어에는 관계되는 명사의 뒤에 위치하여 영어의 전치사와 같은 역할을 하는 다음과 같은후치사가 많이 사용된다.
① төлөө (~을 위하여)
Эрүүл энхийн төлөө
에룰: 엥힝: 툴러:
건강을 위하여 (술자리에서 많이 씀)
② орчим (~정도의, 가량의)
40 орчим насны хүн ирсэн.
두치어르침나스니훙이르승.
40대 가량의 사람이 왔다.
③ шахам (여, ~에 가까운)
20 шахам хүн байна.
허르샤함훙밴.
20여 명이 있다.
④ турш (~동안)
Өдрийн турш бороо орлоо.
우드링: 토르쉬버러: 어를러:.
하루 종일 비가 왔다.
⑤ тулд (~위하여)
Турахын тулд дасгал хийж байгаа.
토라힝돌드다스갈히:찌배가:.
살빼기 위해 운동하고 있다.
⑥ хүртэл (~까지)
Улаанбаатраас Дархан хүртэл хэдэн км вэ?
올란:바:트라:쓰다르항후르텔헤뜽킬미터르웨?
올란바타르에서 다르항까지 몇 키로입니까?
⑦ байтугай (~커녕)
Надад 10000 байтугай 1000 төгрөг ч байхгүй.
나따드아르왕미양가배토가이미양강투그륵치배흐귀.
나한테 만원커녕 천원도 없다.
새 단어
үйлдвэр – 공장
анх – 처음
олон – 많은
нэмэгдэх – 증가하다
турах – 살빠지다
дасгал – 운동
км – 키로미터
ч – 도
회화
А : Аав хэзээ ирэх вэ?
아:브 헤제: 이리흐 웨?
아버지는 언제 오십니까?
Б : Маргааш ирнэ гэсэн.
마르가:쉬 이른 게승.
내일 오신다고 했습니다.
А: Хэн тэгж хэлсэн бэ? Надад өнөөдөр ирнэ гэж хэлсэн?
헹 텍찌 힐승 베? 나따드 우느:드르 이른 게찌 힐승.
누가 그렇게 말했습니까? 나에게는 오늘 오신다고 하셨어요.
Б: Батаа ах тэгж хэлсэн.
바타: 아흐 텍치 힐승.
바타 오빠가 그렇게 말했습니다.
문법
몽골어의 ‘гэ-’ 동사는 ‘ярь-, хэл-’(이야기하다, 말하다)라는 기본 의미를 가지며 문장에서 다양한 의미와 기능으로 사용된다.
① гэж (=гэ- + –ж)
: 직접 인용문 및 간접 인용문을 본 문장과 연결시키는 역할을 한다. ‘гэж’ 다음에는 보통‘хэлэх, ярих(이야기하다, 말하다), байх(하다)’ 등의 동사가 사용된다.
“Маргааш хүйтэн болно” гэж хэлсэн.
마르가:쉬 후이텡 벌런 게찌 헬승.
“내일 추워진다”라고 했다.
Энд тамхи татаж болохгүй гэж байна.
엔드 타미흐 타따찌 벌러흐귀 게찌 밴.
여기서 담배 피우면 안 된다고 한다.
② гэдэг(=гэ- + -даг4), гэнэ(=гэ- +-на4)
“гэдэг”와 “гэнэ” 이 사람 또는 물건이 “~라는, ~라고 하다, ~라고 불리다”라는 의미를 나타낸다.
‘Баяраа’ гэдэг хүн ирсэн.
바야라 게득 훙 이르승.
‘바야라’라는 사람이 왔다.
Намайг Цэцэг гэдэг.
나매끄 체첵 게득.
저는 체첵이라고 합니다.
Энэ хоолыг бууз гэдэг.
엔 허얼릭 보:쯔 게덱.
이 음식을 ‘보:쯔’라 부른다(한다).
③ гэнэ (=гэ- + -на4)
의미가 종결된 문장의 끝에 오게 되면 어떤 일에 대해서 간접적으로 전해 들었다는 의미를 나타낸다.
Тэмцээн хойшилсон гэнэ.
템쳉 허이실성 겐.
경기가 연기되었다고 합니다.
Өнөөдөр бороо орно гэнэ.
우느:드르 버러: 어른 겐.
오늘 비 온다고 합니다.
새 단어
тэгж – 그렇게 ингэж – 이렇게
хүйтэн – 춥다 хүйтэн болох – 추워지다
тамхи татах – 담배 피우다
бууз – 보츠 (몽골 전통 만두)
үүнийг – 이것을
тэмцээн – 경기
хойшлох – 연기되다
회화
А : Энэ ханыг яагаад цэнхэр өнгөөр будсан бэ?
엔 하니끄 야가:드 쳉헤르 웅거:르 보뜨씅 베?
이 벽을 왜 파란 색으로 칠했어?
Цагаан өнгийн будаг байхгүй юу?
차강: 웅깅: 보딱크 배흐귀 요:?
하얀 페인트는 없어?
Б : Байгаа. Гэвч цагаан будаг маш бага байгаа.
배가:. 겝치 차강 보딱크 마쉬 바크 배가:.
있어. 하지만 하얀 페인트는 아주 조금 있어.
А : Тэгвэл цагаан будаг худалдаж аваарай.
테그웰 차강: 보딱크 호딸다찌 아와:래.
그럼 하얀 페인트를 사와라.
Б : Тэгж болох боловч шалны өнгөтэй зохихгүй.
텍찌 벌러흐 벌럽치 샬르니 웅그테 저히흐귀.
그래도 되지만 마루 색깔과 어울리지 않아.
А : Тэгвэл өөрөө мэдээд будаарай.
테그웰 어:러: 미떼:드 보따래.
그러면 알아서 칠해.
문법
① 동사 시제(주로 과거시제) + боловч
이전의 동작이나 행위에 대해 다음에 발생되는 동작이나 행위가 상반되게 행해질 때 사용된다. 주로 구어체에서 사용되며 한국어의 ‘~이었지만’ 과 대응된다.
Шалгалтанд сайн бэлдсэн боловч өндөр оноо авч чадаагүй.
샬갈탄드 생 벨드승 벌럽치 운드르 어너: 아우치 챠따:귀.
시험 준비를 잘 했지만 높은 점수를 받지 못했다.
Туяа энд ирсэн боловч надтай уулзсангүй.
토야 엔드 이르승 벌럽치 나뜨테 올:즈상귀.
토야가 여기 왔지만 나를 만나지 않았다.
② 동사어간 + ~вч
이전의 동작이나 행위에 대해 다음에 발생되는 동작이나 행위가 상반되게 행해질 때 사용된다. 주로 문어체에서 사용되며 한국어의 ‘~지만, ~이었지만’ 과 대응된다.
Нар гаравч дулаарахгүй.
나르 가랍치 돌라:라흐귀.
해가 뜨지만 따뜻해지지 않을 것이다.
Нар гаравч дулаарсангүй.
나르 가랍치 돌라:르상귀.
해가 떴지만 따뜻해지지 않았다.
③ Гэвч
~вч, боловч 과 동일한 의미를 나타내지만 완전한 두 문장을 연결해 주는 접속사로 사용된다. 한국어의 ‘하지만’ 에 대응된다.
Туяа энд ирсэн. Гэвч надтай уулзсангүй.
토야 엔드 이르승. 겝치 나뜨테 올:즈상귀.
토야가 여기에 왔다. 하지만 나와 만나지 않았다.
Нар гарсан. Гэвч дулаан болсонгүй.
나르 가르상. 겝치 돌랑: 벌성귀.
해가 떴다. 하지만 따뜻해지지 않았다.
새 단어
хана – 벽
цэнхэр – 파란
өнгө - 컬러, 색깔
будах – 페인트칠하다
цагаан – 하얀
шал – 마루, 바닥
зохих – 어울리다
өөрөө - 자기가
бэлдэх – 준비하다
өндөр – 높다
оноо – 점수
회화
А : Өнөөдөр ч сайхан өдөр байна шүү. Хоёулаа юу хийх вэ?
우느:드르치새흥우드르밴슈:. 허욜라: 요: 히:흐웨?
오늘 정말 날이 좋네요. 둘이 무엇을할 까요?
Б : Харин ээ. Чи сургууль руугаа явна биз дээ.
하리네:. 치소르골:로:가:야운비즈데:?
글쎄. 너는 학교 가잖아.
А : Үгүй. Маргааш явахаар болсон шүү дээ.
우귀. 마르가:쉬야와하:르벌승슈:데:.
아니요. 내일가기로 했잖아요.
Б : Кино үзэхээр явах уу?
키너우제헤:르야호:?
영화보러 갈까?
А : Тэгье. Одоо халуун байгаа учраас орой гаръя.
테기. 어떠: 할롱: 배가: 오치라:쓰어러이가리.
그래요. 지금은 더우니까 저녁에 나가요.
Б : Ойлгосон. Чи л мэд.
어일럭승. 치일메뜨.
알았어. 네 마음대로 해.
문법
첨사
구어체에서 문장의 중간이나 뒤에 쓰여 화자의 견해나 태도를 나타낸다. 즉, 양태첨사는 문장이 뜻하는 사건에 대한 화자의 주의환기, 단언, 다짐, 확인 등의 다양한 의미를 가지며, 강조첨사는 선행어를 강조하는 의미를 갖는다.
① 양태첨사
- шүү (주의환기)
Надад бас нэг ном хэрэгтэй шүү.
나따드바쓰네끄넘헤렉테슈:.
나한테도 책 한 권 필요해요.
- даа4(다짐)
Дараа жил заавал түрүүлнэ дээ.
다라: 질자:왈투룰:른데:.
내년에는 꼭 이길 거야.
- шүү дээ (단언)
Би гэрийн даалгавраа хийсэн шүү дээ.
비게링: 달:그와라: 히:승슈: 데:.
나는 숙제를 했는데요.
- биз(확인)
Маргааш хуралд ирнэ биз?
마르가:쉬호랄드이른비즈?
내일 회의에 올 거지?
- биз дээ (재확인)
Өнөөдөр нэг дэх өдөр биз дээ?
우느:드르네그데흐우드르비즈데:?
오늘은 월요일이지?
② 강조첨사
- л(강조)
Өнөөдөр Бат л ганцаараа ирсэн.
우느:드르바틀 간차:라: 이르승.
ч (강조)
Ганаа ч сайн хүн шүү.
가나:치생훈슈:.
가나도 정말 좋은 사람이다.
새 단어
хоёулаа – 둘이서
харин ээ – 글쎄
дараа жил – 내년
түрүүлэх – 이기다, 승부하다
회화
А : Өрөөнөөс тамхины үнэр гарч байна. Та нар тамхи татсан үү.
우러:너:쓰타미흐니우네르가르치밴. 타나르타미흐타트쓰노:?
방에서 담배 냄새납니다. 너희들이 담배 피웠냐?
Б : Үгүй, бид тамхи татаагүй.
우귀, 비드타미흐타타:귀.
아니오, 우리가 담배피우지 않았어요.
А : Батын гарт байгаа юм тамхи биш үү?
바팅: 가르트배가: 욤타미흐비슈:?
바트 손에 있는 것이 담배 아냐?
Б : Уучлаарай, багшаа.
오:칠라:레박샤:.
죄송합니다. 선생님.
Б : Дахиж энд тамхи бүү татаарай.
다히찌엔드타미흐부: 타타:래.
다시는 여기서 담배피우지 마라.
Б : За.
자.
네.
А : Эрүүл мэндийнхээ төлөө тамхи битгий тат.
에룰: 멘딩헤: 툴러: 타미흐비트기: 타트.
건강을 위해서 담배 피우지 마라.
문법
첨사
몽골어의 부정은 다양한 부정첨사에 의하여 이루어진다. биш는 구어체에서 주로 사용되고 үл는 공식적인 표어나 문구에 주로 사용되며 эс는 문어체에서 주로 사용된다.
① 부정첨사(아니다, 않다)
- биш(구어체)
Өнөөдөр нэг дэх өдөр биш.
우느:드르네그데흐우드르비쉬.
오늘은 월요일이 아니다.
- үл(공식적인 표어나 문구)
Орж үл болно.
어르찌울벌른.
출입해서는 안된다. (출입금지)
Тамхи татаж үл болно.
타미흐타타찌울벌른.
담배를 피워서는 안된다. (금연)
- эс(문어체)
Дарга эс зөвшөөрөв.
다락에쓰좁쇼:릅
사장님이 허락하지 않으셨다.
Түүний үгийг эс сонсжээ.
투:니: 우기:그에쓰선스쩨:
그의 말을 듣지 않았다.
몽골어의 부정명령, 즉 금지명령은 금지첨사 бүү와 битгий로 나타내는데 бүү는 공식적인 표어나 문구에 주로 사용되고 битгий는 구어체에서 주로 사용된다.
② 금지첨사 (~지 마라)
- бүү (공식적인 표어나 문구)
Зүлгэн дээр бүү гишгэ.
줄겐데:르 부: 기식.
잔디밭을 밟지 마라.
- битгий(구어체)
Архи битгий их уугаарай.
아리흐비트기: 이흐오:가:래.
술많이 먹지 마라.
새 단어
тамхи татах – 담배피우다
үнэр – 냄새
эрүүл мэнд – 건강
зүлэг – 잔디
гишгэх – 밟다
회화
А : Өнөөдөр хэд дэх өдөр вэ?
우느:드르헫데흐우드르웨?
오늘은 무슨 요일입니까?
(오늘은 몇 번 째 날입니까?)
Б : Хоёр дох өдөр.
허여르더흐우드르.
화요일입니다.
А : Чиний шалгалтын хариу гарсан уу?
치니: 샬갈팅하료가르스노:?
너의 시험 결과는 나왔니?
Б : Гарсан. Би хоёрдугаар байранд орсон.
가르승. 비허여르도가:르배릉드어르승.
나왔습니다. 저는 2등했습니다.
А : Тийм үү? Баяр хүргэе. Туяа яасан бэ?
티:무:? 바야르후르기. 토야야승베?
그래? 축하해. 토야는 어떻게 되었니?
Б : Бид хоёр хоёулаа хоёрдугаар байранд орсон
비드허여르허욜라: 허여르도가:르베릉드어르승.
우리는 공동 2위입니다.
문법
수사
기본수사(нэг, хоёр, гурав)에 다음과 같 은어미들을 연결하여 다양한 수사를 만든다.
① – дугаар / -дүгээр
기본수사에 – дугаар / -дүгээр를 연결하여서 수사(序數詞)를 만든다. 한국어의 “~째”에 대응한다. 모음조화 법칙에 따라 남성모음 들어간 단어에 –дугаар을, 여성모음 들어간 단어에 -дүгээр을 연결하여 사용한다.
Чи хэддүгээр анги вэ?
치헫두게:르앙기웨:
너는 몇 학년이니?
Би хоёрдугаар анги.
비허여르도가:르앙기.
저는 2학년입니다.
※ – дугаар / -дүгээр로 숫자의 순서를 나타내지만 дахь , дэх, дох로 나타내기도 한다.
Одоо хэддүгээр сар билээ?
어떠: 헫두게:르사르빌레:
지금 몇 월이지?
Одоо хоёрдугаар сар. (O)
어떠: 허려르도가:르사르.
지금 이월이다.
Одоо хоёр дох сар. (X)
어떠: 허여르더흐사르.
Өнөөдөр хэд дэх өдөр билээ?
우느:드르헫데흐우드르빌레:?
오늘은 무슨 요일입니까?
Өнөөдөр нэг дэх өдөр. (O)
우느:드르네끄데흐우드르.
오늘은 월요일입니다.
Өнөөдөр нэгдүгээр өдөр. (X)
우느:드르네끄두게:르우드르.
Чи айлын хэд дэх хүүхэд вэ?
치아일링헫데흐후훋웨?
너는 집에서 몇 째니?
Би гурав дахь хүүхэд.
비고릅다흐후훋.
저는 집에서 셋 째입니다.
③ –уулаа / -үүлээ
기본수사에 –уулаа / -үүлээ
Чи гэртээ хэдүүлээ амьдардаг вэ?
치게르테: 헤둘:레: 엠다르닥웨?
너는(집에서) 몇이서 함께 사니? / 누구누구와 함께 사니?
Би гэртээ ээж аав дүүтэйгээ дөрвүүлээ амьдардаг.
비게르테: 에:찌아:브두:테게: 두를:레: 엠다르닥.
저는 어머니, 아버지, 동생과 함께넷 이서 삽니다.
Та нар хэдүүлээ явах вэ?
타나르헤둘:레: 야와흐웨?
당신들은 몇이서 갑니까?
Бид гурав гурвуулаа явна.
비드고릅고롤:라: 야운.
우리는 셋이서 갑니다.
새 단어
шалгалт – 시험
хариу – 결과, 답변
байр – 위, 자리
баяр хүргэх – 축하하다
회화
А : Чамд зуун мянган төгрөг байгаа юу?
챰드조:옹미양강투그륵배가:요:?
너에게 십만 투그릭 있니?
Б : Байгаа.
배가:.
있어.
А : Тэгвэл надад зээлүүлээч. Надад яг одоо хэрэгтэй байна.
테그웰나따드제:엘루:울레:치. 나따드약어떠:헤렉끄테밴.
그러면 나한테 좀 빌려줄래. 나한테 지금 당장 필요해.
Б : Гэхдээ би энэмөнгийг орой хэрэглэнэ.
게흐데: 비엔뭉기:끄어러이헤레그른.
그런데 나는 이 돈을 저녁에 써야 되는데.
А : Би өдөр хүнээс мөнгө авна. Тэгээд чамд өгье.
비우드르후네:쓰뭉그아운. 테게드챰드우기.
나는 낮에 다른 사람에게서 돈을 받는다. 그리고 그 돈을 너에게 주겠다.
Б : За за. Орой надад мөнгө заавал хэрэгтэй. Тийм учраас заавал өгөөрэй.
자자. 어러이나따드뭉그자:왈헤렉테. 티:임오치라:쓰자:왈우거:레.
그래. 저녁에 나에게 돈이 꼭 필요해. 그러니까 꼭 돌려줘라.
문법
접속사
몽골어에는 다음과 같은 접속사가 많이 쓰인다.
① гэвч, гэхдээ, харин (하지만, 그런데)
Энэ хувцсыг авмаар байна.
엔홉츠씨끄아우마:르밴.
이 옷을 사고 싶어요.
Гэвч мөнгө дутаж байна.
겝치뭉그도타찌밴.
하지만 돈이 모자라요.
② тийм учраас (그러니까, 때문에)
Маргааш найзын төрсөн өдөр.
마르가:쉬내:찡: 투르승우드르.
내일은 친구 생일입니다.
Тийм учраас бэлэг авах ёстой.
티:임오치라:쓰비렉아와흐요스테.
그러니까 선물을 사야 합니다.
③ тэгээд (그리고)
Өчигдөр Энхээтэй оройн хоол идсэн.
우칙드르엥헤테어러잉허:얼이드승.
어제 엥케와 함께 저녁을 먹었습니다.
Тэгээд хамт кино үзсэн
테게:드함트키노우즈승.
그리고 함께 영화를 보았습니다.
④ тэгвэл (그러면)
Ээж над руу яриагүй.
에:찌나뜨로: 야리아귀.
어머니가 나에게 전화 안하셨습니다.
Тэгвэл чи өөрөө яриарай.
테그웰치어:러: 야리아래.
그러면 네가 전화해라.
⑤ тэгсэн чинь (그랬더니)
Өчигдөр Заяатай таарсан.
우칙드르자야태타:르승.
어제 자야를 만났습니다.
Тэгсэн чинь надад үүнийг өгсөн.
텍승친나따드우:니:끄욱승.
그랬더니 나에게 이것을 주었습니다.
새 단어
зээлэх – 빌리다
зээлүүлэх – 빌려주다
хэрэглэх – 쓰다, 사용하다
өөр – 다른
заавал – 꼭, 반드시
бэлэг – 선물
'몽골어찬양악보등' 카테고리의 다른 글
| [스크랩] 알아두면 유익한 몽골어 기본 (0) | 2015.05.22 |
|---|---|
| [스크랩] 몽골어 회화 및 마디 (0) | 2015.05.22 |
| [스크랩] 몽골여행시 편리한 몽골어 회화 (0) | 2015.05.22 |
| [스크랩] 주기도문/몽골어 (0) | 2015.04.11 |
| [스크랩] 몽골인 보기전도사 몽골찬양 (0) | 2012.11.13 |